In dit deel behandel ik de werkwijze om ZELF hybriden te vermeerderen. Tomaten zijn zelfbestuivers …soms helpen we een handje door ´s morgens te trillen. Een zelfbevruchter wordt van nature reeds door eigen stuifmeel bestoven en bevrucht. Elk ras en elke lijn van een zelfbevruchter is dus een zogenaamde inteeltstam . Door gewone rassen of lijnen van de tomaat te kruisen verkrijgt men de hybriden. Wél is het belangrijk een groot aantal kruisingen te maken om de best met elkaar combinerende rassen of lijnen te vinden.
De voordelen van hybriden
Tomatenhybriden vertonen vaak een sterkere vegetatieve groei, een hogere opbrengst en vooral een grotere vroege opbrengst dan bij gewone rassen. Het hybride zaad van tomaten wordt verkregen uit de vruchten van de bestoven moederplanten. Het stuifmeel voor het benodigde kruisingswerk wordt verzameld met behulp van een kunstbij. De productie van het hybride zaad is rendabel door de hoge vermenigvuldigingsfactor, maar ook doordat de hybriden in verwarmde kassen worden geteeld zodat ze vroeger vruchten voortbrengen die hogere prijzen opleveren voor de zadenleveranciers.
Na het kruisen van gewone tomatenrassen vond men vele hybriden terug die een sterkere vegetatieve groei, een hogere opbrengst en vooral een grotere vroege opbrengst gaven. In ons land worden sedert 1942 reeds hybriden van de tomaat in de handel gebracht. Eén van de eerste hybriden was de Single Cross, hetgeen letterlijk “enkele kruising” betekent.
Uit het feit dat de hybriden ontstaan na kruising van gewone rassen onderling kan men afleiden dat er op tomatenkweekbedrijven veel moet worden gekruist. Daar de tomaat een zelfbestuiver moet men alle bloemen die voor het kruisingswerk worden gebruikt eerst emasculeren. Dit wordt weer uitgevoerd als ze nog in knop zijn. Het stuifmeel van de planten die als vaderras zullen fungeren wordt verzameld met behulp van een zogenaamde kunstbij.
De kunstbij is een instrumentje waarbij een in een oogje eindigende naald door een elektrische stroom in trilling wordt gebracht. Wordt in het oogje van de naald de meeldraadbundel van een tomatenbloem gebracht, dan trilt het stuifmeel naar buiten en wordt opgevangen in een glazen buisje dat zich om de naald bevindt. Door het glazen buisje later van het toestelletje los te maken en de stempels van de geëmasculeerde bloemen in het buisje te dompelen worden de kruisingen gemaakt.
Het tijdrovende emasculeren en bestuiven is rendabel doordat de vermenigvuldigingsfactor voor het verkrijgen van zaad zeer groot is: iedere vrucht kan tot 90 zaden leveren terwijl uit ieder zaad een plant groeit die tot 70 vruchten kan voortbrengen. Iedere plant kan dus gemiddeld ruim 6.000 zaden leveren.
Tomaten veredelen als hobby (vertaling)
stigma = stamper |
De tomaat heeft een perfecte bloem, de bloemen bestaan uit zowel mannelijke als vrouwelijke organen. Beide geslachtsorganen zijn gemakkelijk te onderscheiden waardoor het vrij gemakkelijk is om tomaten te kruisen. Als beginneling moet je het jezelf niet te moeilijk maken. Kies tomaten met twee verschillende fruitkleuren, zoals rode en gele.
Zorg voor een zuiver tomatenras, de verschillen in kleur zullen in de F2 generatie verschijnen. Naast verschillen in fruitkleuren, zullen er waarschijnlijk ook veranderingen in fruitvormen ontstaan.
|
Werkwijze, hoe ga je tewerk?
- Plant het zaad van de jonge planten en etiketteer de rijen zorgvuldig, zodat u altijd weet welke plant rood fruit zal dragen en welke geel fruit. De tomatenplanten produceren bloemen gedurende verscheidene weken waardoor je gemakkelijk over stuifmeel kunt beschikken.
- Zodra de bloemen van de tomatenouders zich beginnen te openen, moeten de planten van hun geslachtsorganen ontkracht worden. De meeldraden worden verwijderd, u mag enkel de bloemblaadjes en de stamper overhouden.
Nadat u de meeldraden van de zaadouders hebt verwijdert, beveilig je de bloemen met een zakje eromheen.- De stuifmeelouders die je zult gebruiken zouden nu in hetzelfde bloemstadium moeten zijn als de zaadouders. Beveilig nu ook deze stuifmeelouders zoals je eerder met de zaadouders hebt gedaan.
- Zodra de stuifmeelouderbloem volledig open is, verwijder je één van zijn meeldraden met een schaar of pincet. Verwijder de zak van de zaadouder en borstel zacht over de helmknop.
- Breng terug de zak aan die werd verwijderd uit de zaadouderbloem.
- Etiketteer de bloem die werd bestoven en noteer uw activiteit met benamingen in een verslagboek.
- Na een week verwijder je definitief de zak van de zaadouder.
- Oogst en bewaar van rijpe tomatenvruchten de zaden voor toekomstige planten en zelfbestuiving.
De praktische uitvoering van het winnen van grote hoeveelheden dubbele hybriden geschiedt door rijen van de ene hybride af te wisselen met rijen van de andere hybride. De planten van één van de beide hybriden moeten dan tijdig worden ontpluimd. Alleen dán oogst men voor 100 % hybride zaad. Bij nateelt gaat de bijzondere groeikracht van de dubbele hybride weer verloren.
