Het water verversen is vaak een onderschat belang in de vijverwereld. Op zich eigenlijk vreemd, want wat voor vele aquariumhouders de normaalste zaak van de wereld is, blijkt vaak op weerstand te stuiten onder de vijverliefhebbers.
Dit terwijl er zeer weinig verschillen tussen beide biotopen bestaan. Het enige verschil is dat de ene plas water binnen staat, en de andere plas water buiten. Wat betreft microbiologie zijn er zelfs helemaal geen verschillen.
Veel wantrouwen ten opzicht van ons leidingwater is de vrees dat chloor onze vijverbewoners zou kunnen schaden. Normaliter is dat ook zo, er wordt in Nederland echter door geen enkele waterleiding maatschappij meer chloor aan het water toegevoegd. De sterilisatie van water geschiedt nu door het water met ozon te behandelen, waardoor er geen reststoffen meer achterblijven.
Laten we eens kijken wat er dan wel in ons leidingwater zit:
Dit zijn voornamelijk mineralen zoals magnesium, silicium, aluminium, calcium, en mangaan. Belangrijke stoffen voor mens en dier. Daarnaast nog wat stoffen als nitraten, fosfaten, en carbonaten. Kortom; er is in het geheel niets mis met ons leidingwater. Laten we eens kijken naar een vijver waarbij uitsluitend het verdampte water aangevuld wordt. Men verward dit vaak met water verversen, maar het heeft er feitelijk helemaal niets mee te maken.
Wat gebeurt er nu precies in die vijver?
Door verdamping kan er uitsluitend zuiver water de vijver verlaten. De mineralen blijven in de vijver achter. Bij het aanvullen van de vijverwater worden er opnieuw stoffen toegevoegd, en als dit vele malen zo doorgaat, stapelt de hoeveelheid van genoemde stoffen zich op, en kunnen tot onaanvaardbaar hoge concentraties leiden. De planten en algen zijn vaak niet toereikend om deze concentraties weg te werken.
Het visvoeder dat wij dagelijks in de vijver gooien, wordt door de vissen verteerd, en grotendeels als ammoniak uitgescheiden. Ammoniak is zeer giftig voor de vis, maar gelukkig schieten goedgezinde bacteriën ons te hulp, en zetten het ammoniak om in nitriet. Deze stof is eveneens giftig. Een andere bacteriestam ziet dit nitriet weer als een lekkere snack, en het nitriet wordt in nitraat omgezet. Deze redelijk onschuldige stof is tevens het eindproduct van de bekende stikstofcyclus.
Duidelijk wordt gestelt: redelijk onschuldig, want te hoge nitraatconcentraties zullen uiteindelijk visziekten en sterfte tot gevolg hebben.
Er gebeurt nog meer
Eiwitten die niet door genoemde stikstofcyclus verwerkt kunnen worden, zullen zich ook opstapelen, en de waterkwaliteit verpesten. Het beneemt de vissen de eetlust, en het worden broeinesten van pathogene (ziekteverwekkende) bacteriën. Deze eiwitten staan ook bekend als DOC. (Dissolved Organic Compounds).
Vissen scheiden onophoudelijk hormonen en feromonen af. Dit zijn voornamelijk chemische stoffen met een signaalfunctie. Een vis die voor gevaar vlucht, zal door het afscheiden van genoemde stoffen de andere vissen waarschuwen voor dat gevaar (Cortisol is een bekend stresshormoon dat bij mensen ook voorkomt). Daarnaast zijn er ook hormonen die het afweersysteem van een vis ondermijnen. Weer andere hormonen zijn groeiremmers.
Als er in de natuur een overpopulatie aan vis aanwezig is, dan zullen deze stoffen de groep in stand kunnen houden. De zwaksten worden ziek en sterven af, terwijl de resterende vissen in de groei worden beperkt door een ophoping aan groeiremmers. En zo zorgt moedertje natuur weer voor een acceptabel evenwicht.
Aangezien er in onze vijvers in vergelijking met de natuur vrijwel altijd van een overpopulatie sprake is, moeten we wat kunstgrepen toepassen om het geheel toch gezond en groeiend te houden. Met regelmatige waterwissels beduvelen we in feite moedertje natuur een beetje. De hormonen en/of feromonen en andere vervelende stoffen worden weer verdund, zodat we in dat opzicht eigenlijk een grotere vijverinhoud creëren dan we in werkelijkheid hebben.
Tenslotte
Waar velen nog wel eens aan voorbijgaan is het feit dat vissen niet alleen in de lengte groeien. Een vis die in de loop der tijd 2 keer zo lang is geworden, is globaal genomen ook in de hoogte en dikte in grootte verdubbeld. Gewoon een volumekwestie dus. Deze vis zal dus 2 x 2 x 2 = 8 keer zo belastend voor het water zijn dan voorheen. Daardoor is onze filtercapaciteit vaak sneller ontoereikend dan we denken.
Met dank aan Theo Weiland (Nieuwsgroep nl.tuinen.vijver) die met zijn onuitputtende kennis mij heeft willen helpen met dit onderwerp.
Bronnen Jolanda Krijnen 2002, bewerking Rudi Van Overloop 2008
