Bamboes zijn houtachtige, meerjarige planten, die behoren tot de ongeveer 500 soorten uit de meer dan 60 geslachten tellende onderfamilie Bambuseae van de grassenfamilie (Poaceae). Tot de Poaceae behoren vele andere ´nuttige´ planten voor de mens, zoals rijst en de graansoorten tarwe, haver, gerst, rogge. Alle tropische bamboesoorten zijn snelgroeiende planten, die boomachtige afmetingen (tot 18 meter hoogte) kunnen krijgen. De stengels zijn hol en bevatten evenals alle andere grassen knopen, waarop de bladeren vastzitten. In tegenstelling met de grassen bezitten de bamboesoorten ook vertakte stammen, die vaak op hun beurt weer vertakkingen dragen.
De soorten uit de Bambuseae hebben een groot verspreidingsgebied. Ze komen voor in Zuidoost-Azië met als noordgrens het Noorden van Japan en de Himalaya. Het belangrijkste geslacht van bamboes is het geslacht Bambusa. Bamboe komt vooral voor in de tropische en subtropische gebieden op aarde. Enkele soorten komen ook voor in gebieden waar het ´s winters behoorlijk koud kan zijn. Temperaturen van -20 °C. zijn geen uitzondering. In het begin van de 19e eeuw zijn de eerste bamboeplanten naar het Westen gebracht. De plant is dus al lange tijd bekend bij de botanici maar in de tuin wordt bamboe pas de laatste jaren toegepast. Waarom is niet geheel duidelijk maar waarschijnlijk heeft het te maken met het exotische karakter van de plant.
Geslachten
Tot de familie van de bamboe behoren onder andere volgende geslachten:
| Acidosasa Actinocladum Aimeea Alvimia Ampelocalamus Anomochloa Apoclada Arberella Arthroostachys Arthrostylidium Arundarbor Arundinaria Athroostachys Atractantha Atractocarpa Aulonemia Bambos Bambusa Bashania Beesha Bonia Borinda Brachystachyum Brasilocalamus Buergersiochloa Bulbulus Burmabambus Butania Cephalostachys Cephalostachyum Chimonobambusa Chimonocalamus Chusquea Clavinodum Cloothamnus Colanthelia Coliquea Criciuma Cryptochloa Davidsea Decaryochloa Dendragrostis Dendrocalamopsis Dendrocalamus Dendrochloa Diandrolyra Digitaria Dinochloa Drepanostachyum Ekmanochloa Elytrostachys Eremitis Eremocaulon Fargesia Ferrocalamus Froesiochloa Gelidocalamus Gigantochloa Glaziophyton Greslania Guadua Guaduella Gynerium Gynnerium Heckelia Hibanobambusa Hickelia Himalayacalamus Himalayaocalamus Hitchcockella Holttumochloa |
Indocalamus Indosasa Ischurochloa Isurochloa Kinabaluchloa Klemachloa Leleba Leptaspis Leptocanna Lingnania Lithachne Ludolfia Ludolphia Maclurochloa Maclurolyra Macronax Matudacalamus Melocalamus Melocanna Merostachys Metasasa Microbambus Microcalamus Miegia Mniochloa Monocladus Monstruocalamus Munget Myriocladus Nastus Nechouzeana Neobambus Neohouzeana Neohouzeaua Neohouzeo Neomicrocalamus Neosasamorpha Neosasamorphia Neosinocalamus Neurolepis Nipponobambusa Nipponocalamus Ochlandra Oligostachyum Olmeca Olyra Oreiostachys Oreobambos Oreocalamus Otatea Oxytenanthera Pariana Perrierbambus Perrieribambou Pharus Phyllostachys Piresia Planotia Platonia Pleioblastus Pseudosasa Pseudostachyum Pseudoxytenanthera Puelia Qiongzhou Qiongzhuea Racemobambos Raddia Raddiella Rehia Reitzia |
Rettbergia Rhipidocladum Sasa Sasaella Sasamorpha Schizostachyum Scrotochloa Semiarundinaria Shibataea Sieglingia Sinarundinaria Sinoarundinaria Sinobambusa Sinocalamus Soejatmia Sphaerobambos Stemmatospermum Strephium Streptochaeta Streptogyna Sucrea Suddia Swallenochloa Teinostachyum Tetragonocalamus Thamnocalamus Thamnocalatus Thirsostachys Thyrsostachys Triglossum Vietnamosasa Yadakeya Yushania |
Winterhardheid
Veel mensen hebben nog vaak twijfels over de winterhardheid van bamboe in onze soms strenge winters. De tropische soorten kunnen uiteraard absoluut niet tegen enige vorst. Er zijn echter meer dan 150 soorten die onze gemiddelde winters goed kunnen verdragen. En er zijn zelfs soorten die met gemak onze strengste winters goed doorstaan. Jonge planten zijn altijd gevoeliger voor vorst dan oude planten. Geef dus jonge planten ook zal zijn ze zeer winterhard toch een bladerdek om de ergste kou te weren. Als de planten enkele jaren oud zijn dan is dit natuurlijk niet meer nodig. In het algemeen zijn de soorten die tot het geslacht Fargesia behoren goed tot zeer goed winterhard. Dit komt doordat de Fargesia oorspronkelijk uit de bergen in China komen waar het ´s winters erg koud kan zijn. Tot de hogere winterharde bamboes behoren de Phyllostachys bissetii, Phyllostachys nuda, Phyllostachys aureosulcata en Phyllostachys vivax.
 |
Hoogte
De hoogte van de bamboeplant loopt sterk uiteen. De laagste soorten worden niet hoger dan 10 a 20 cm. De hoogste kunnen wel 35 m worden. In Nederland is de hoogste bamboe nu ongeveer 8 m. In Frankrijk worden de hoogste bamboeplanten ruim 20 meter of zelfs iets hoger. De variatie in stengeldiameter is enorm. De soorten met de dunste stengels zijn maar ongeveer 1 mm dik en de soorten met de dikste stengels kunnen wel een doorsnede hebben van ruim 25 cm.
Stengels
De stengel kandiverse kleuren hebben. Groen en geel komen veelvuldig voor. Zwart komt minder vaak voor. In de tropen is feloranje of rood niet ongewoon. Er zijn diverse soorten waarbij verticaal gekleurde strepen over de stengel lopen (zie afbeelding Phyllostachys vivax ´Aureocaulis´). Gevlekte stengels komen ook voor zoals bruine vlekken op een groene stengel bij Phyllostachys nigra ´Boryana´. De dikste stengels kunnen bij ons soms bij de soort Phyllostachys vivax ´Aureocaulis´, een doorsnede krijgen van 10 cm. De dikte evenals de hoogte ook sterk wordt bepaald door het klimaat. Bamboes kunnen die in hun gebied van oorsprong makkelijk een doorsnede van 10 cm bereiken maar in de koudere streken kan dit beperkt blijven tot 3 à 5 cm. De hoogte en dikte van de stengel is dus niet alleen afhankelijk van de soort maar ook van de klimatologische omstandigheden.
 |
Bladeren
Bladeren van bamboe kunnen forse afmetingen bereiken. De bladeren van de Sasa tesselata behoren tot de grootste. De bladeren kunnen 45 cm lang en 9 cm breed worden. De bladeren van de Pleioblastus pygmaeus behoren tot de kleinste. De bladeren kunnen diverse kleuren aannemen. Groen in verschillende gradaties is het meest voorkomend. Geel komt echter ook voor. Bladeren kunnen ook strepen vertonen in de lengterichting. Bekende verschijningsvormen zijn gele of witte strepen op een groen blad. Soms zijn de strepen zo breed dat men meer kan spreken van een wit of geel blad met groene strepen. Het is niet ongewoon dat aan een plant zowel gestreepte als egaal gekleurde bladeren voorkomen.
Groenblijvend
Bamboes zijn groenblijvende planten, vandaar wellicht ook het succes. Niet alle bamboesoorten kunnen echter een wintergroen bladerdek garanderen. Er zijn soorten die door de strenge winter zo afzien dat ze niet meer wintergroen zijn. Gegarandeerd groenblijvend zijn vooral de Phyllostachys soorten Phyllostachys aureosulcata, Phyllostachys bissetii, Phyllostachys decora, Phyllostachys humilis, Phyllostachys nuda en Phyllostachys viridi-glaucescens. Gevoelige soorten zullen aan het eind van de winter een wat troosteloze aanblik bieden. Dit is meestal maar van korte duur. Binnen enkele weken kunnen in het voorjaar de oude verdroogde bladeren vervangen door massa´s nieuwe frisgroene bladeren.
Wortelgestel
Het wortelstelsel van de bamboeplanten is te onderscheiden in 2 groepen. De tropische soorten behoren meestal tot de polvormende groep. De meer winterharde soorten behoren tot de groep die makkelijk lange uitlopers maakt en daardoor sterk uitbreiden. Er zijn enkele uitzonderingen zoals het zeer winterharde geslacht Fargesia dat mooie pollen vormt. Woekeraars zijn te vinden bij de lagere dwergbamboes zoals Sasa en Sasaella. Deze planten zijn ongeschikt voor de kleine tuin door hun enorme uitbreidingsdrang. Als ze toch in een kleine tuin worden gebruikt dan kunnen ze te worden ingegraven in een metselkuip, of graaf enkele kunststof golfplaten in rondom de wortels. Er mogen geen openingen blijven want de bamboe rhizomen zullen er hun weg door vinden.
Bloei
Bamboe bloeit niet vaak tot zelden. Sommige soorten bloeien maar 1 maal in de 100 jaar ! Gaat de bamboe bloeien dan breekt er een moeilijke tijd voor de plant aan. Vaak gaat de plant dood.
Standplaats
Een goede standplaats is een plaats op het zuiden waar de bamboe beschut is tegen de noorden en oostenwind. Sommige soorten willen in de volle zon staan maar het merendeel gedijt het beste in de schaduw. Bamboe groeit natuurlijk ook wel op de minder gunstige plaatsen in uw tuin maar wordt dan minder hoog en moet soms extra bescherming hebben tegen de winterkou. Vocht is ook belangrijk omdat de enorme aantallen bladeren flink wat water verdampen.
 |
Let er echter op dat de wortels niet in het water staan. Daar kan de plant niet tegen. Bamboes komen oorspronkelijk vaak uit bergachtige streken waar het vaak regent maar de hellingen zorgen ervoor dat het water snel wordt afgevoerd. Zorg dus voor een goede, doorlatende maar vochtige standplaats die niet te snel uitdroogt. De grond moet voldoende voedingsstoffen bevatten en er mag geen harde laag aanwezig zijn die de waterafvoer belemmerd. Om het uitdrogen of ´dichtslaan´ van een bodem te voorkomen kan men een mulchlaag aanbrengen. Bladeren en houtsnippers zijn hiervoor zeer geschikt. In de winter biedt zo´n laag ook enige bescherming tegen de vorst. Om de structuur van de bodem te verbeteren kan men tuinturf, stalmest met stro, bladeren en compost in de grond verwerken.
Op het terras
Het is eens de moeite waard om een bamboe in een pot te plaatsen. Een terras knapt er geweldig van op als er een mooie terracotta pot staat met daarin een sierlijke bamboe die ritselt in de wind. Toch moeten we met het een en het andere rekening houden. Bamboeplanten maken een enorm wortelstelsel. Dit betekent dat je na enkele jaren de pot of kuip helemaal rondgeworteld zal zien. Het water kan dan niet meer goed worden vastgehouden. Het is daarom beter om de plant altijd na enkele jaren uit de pot te verwijderen en deze te scheuren. In de winter zal de pot bij vorst snel bevriezen. Dit betekent dat de plant geen water meer kan opnemen terwijl de verdamping via de nog volop aanwezige bladeren gewoon doorgaat. Dit gaat leidt tot uitdroging. De pot zal je naar binnen moeten brengen. Bij kleine potten zal dit waarschijnlijk geen problemen opleveren maar bij grote exemplaren wordt het meestal een probleem. Hou ook rekening met deze nadelen.
Bronnen Bamboe Oprins – bewerking RVO
Uitgegeven door Oprins Plant – Rijkevorsel
Bestellen: 03 314.41.28
Email Oprins Plant
