Fruit in de tuin: Plantafstanden voor fruitsoorten

Niet alle fruitsoorten en fruitrassen mogen op dezelfde plantafstand geplant worden. Afhankelijk van de grondsoort, fruitsoort, fruitras en gebruikte onderstam kan de optimale plantafstand verschillen. Ook het gekozen plant- en teeltsysteem heeft een invloed op de plantafstand te kiezen. Houtig kleinfruit zoals trosbessen, kruisbessen en frambozen kunnen op de kleinste afstand uitgeplant worden. Zaailingen van gewone walnoten of okkernoten hebben de grootste plantafstand nodig.

Waarom verschillende plantafstanden?

Dit is afhankelijk van verschillende factoren: de grondsoort, de gebruikte onderstam, de fruitsoort en de groeisterkte van het fruitras.

Welke onderstam kiezen? Is er altijd een keuze?

Hebt u weinig plaats? Kies dan vooral kleinfruit en eventueel ook steenfruit. Dezelfde fruitrassen en onderstammen kiezen als beroepsfruittelers is niet altijd goed. Sommige fruitsoorten zijn wortelecht. Ze werden vermeerderd door stekken of afleggen en zijn dus niet op een onderstam geënt. Indien u de keuze hebt tussen een wortelechte en een geënte boom (op een onderstam) dan is meestal de geënte boom de beste (en duurste) keuze, omdat u dan het snelste vruchten krijgt aan een kleinste boom. Wortelechte bomen groeien groter en mooier uit en zijn hierdoor ook later productief.

Aanbevolen plantafstanden en onderstammen voor fruitsoorten voor uw fruit- of siertuin: (auteur: Guy De Kinder)

WETENSCHAPPELIJKE PLANTENNAAM en ras of cv (Rasnamen/ cv´s staan tussen enkele haakjes ´ …. ´) (Vet=ZB)	NEDERLANDSE NAAM fruitsoort	ONDERSTAM	Plantafstand in de rij (in m)	PLANTENGROEP
Actinidia arguta cv. ´Ken´s Red´, ´Issai´, ´Jumbo´ , ´Weiki´ *	Kiwibes, kiwiberry, (kale minikiwi)	Meestal wortelecht	1,25 – 2,5	Klim- en leiplant
Actinidia deliciosa ´Hayword´, Green Light, ´Oriental Delight, *…	Groene kiwi, gewone kiwi	Wortelecht ofwel geënt op kiwizaailing	1,25 – 3 – 6	Klim- en leiplant
Chaenomeles ´Cido´ *	Japanse dwergkwee, Grootvruchtige sierkwee (Verwerking tot jam of confituur)		0,5 – 1	Voorjaarsbloeiende heester. Ook haagplant.
Corylus avellana ´Butler´, ´Cosford´, ´Rode Zeller´ *	Hazelaar, hazelnoot		2 – 2,5 – 3,5	Winterbloeiende grote heester, hoge en brede hagen
Cydonia oblonga ´Champion´, ´Rondo´	Kwee, kweepeer	Kwee MA, Kwee MA Adams, meidoorn, lijsterbes	2,5 – 3,5 (4,5)	Fruitboom of fruitstruik
Ficus carica ´Brown Turkey´, ´Belle de Saint Marcoult´, ´Black Jack´, ´Rouge de Bordeaux´	Vijg, rode of zwartbruine vijgen		2 – 3	Vorstgevoelige kuipplant, leiplant voor warme plaats
Fragaria ananassa ´Ostara´ (D), ´Rapella´ (D), ´Mara des Bois´ (D), ´Korona´, ´Elsanta´{(D)= doordragend aardbeiras}	Cultuuraardbeien (doordragers en eenmaaldrager)		0,25 – 0,33 – 0,5	Vaste plant, bodembedekker
Juglans regia ´Broadview´, ´Buccaneer´, ´*Hansen´, ´Nr16´, ´Rita´, ´Rote Donaunuss´	Gewone walnoot, roodvlezige walnoot (okkernoot)	zwarte- en gewone walnoot	(5) – 7,5 – 9 – 12	Fruitboom
Lycopersicon esculentum ´Black Cherry´, ´Coeur de Boeuf´, ´Whipper Snapper´, ´Black Plum´, …	Tomaten. Rode-, gele, witte, bruine en zwarte tomatenrassen		0,5 – 0,6	Groente (Warmteminnend)
Malus domestica ´Alkmene´, ´Colapuis´, ´Discovery´, ´La Paix´, ´Reanda´, ´Reinette Hernaut´, ´Rubinola´, ´Santana´, Schone van Boskoop, ´Topaz´ … *	Appel.	Zaailing, ´MM111´, ´MM106´, ´M26´, ´M9´, M27	0,5 – 1,5 – 7 -10	Leivorm of snoer, laagstam-, halfstam en hoogstam-fruitboom
Prunus avium	Zoete kers	´Limburgse Boskriek´ (Z.), ´F12/1´,´GiSel A 5´	2 – 2,5 – 4 – 10 (12)	laagstam-, halfstam en hoogstam-fruitboom
Prunus cerasus ´Kelleriis´, ´Gerema´, ´Schaarbeekse´	zure kers, Kriek, Morel, Waal	Limburgse boskriek (Z), F12/1	3 – 4,5 – 8	Fruitboom (Zelfbestuivend)

Prunus domestica ´Altesse Simple´, ´Elena´, ´Top´, ´Jojo´, … Prunus domestica ´Anna Späth´, ´Excalibur´, ´Wignon´, *	Kwets, echte kwetsen. Grootvruchtige- of Europese-pruim, kwets, (Brompton)	Zaailing, Myrobalan, ´Brompton´, ´St. Juliën A´, ´VVA-1´, …	2 – 4 – 5,5 – 9	laagstam-, halfstam en hoogstam-fruitboom
Prunus persica ´Reine de Vergers´ (! Probleem krulziekte !)	Witvlezige perzik	Zaailing, ´Brompton´, ´St. Juliën A´	4,5 – 6	Fruitboom, (leiboom)
Prunus salicina ´June Blood´ (syn. ´Kaapse´), ´Reine-Claude Sanguine de Wismes´ *	Japanse pruim, perzikpruim	Zaailing, Myrobalan, Brompton, St. Juliën A, …	4 – 5,5	Fruitboom, (ook voorjaarsbloeiende sierboom)
Pyrus communis ´Belle de Jumet´, ´Dubbele Flip´, ´Durondeau´, (´Conference´) ´Concorde´, ´Comtesse de Paris´, … *	Peer,	Zaailing, ´Kwee MA´, ´Kwee MA Adams´, Kwee MC	0,5 – 1,5 – 7 -8	Leivorm of snoer, laagstam-, halfstam en hoogstam-fruitboom
Ribes ´Worcesterberry´	Zwarte Worcesterberry, (Zwarte-stekelbes) (Ribes Hybride)		1 – 1,30	Struik (heester)
Ribes ´Jostaberry´	Jostabes		1,5 – 2	Struik (heester)
Ribes nigrum	Zwarte trosbes, zwarte aalbes		1 – 1,50	Struik
Ribes rubrum (red) ´Jonkheer van Tets´, ´Roodneus´, ´Rondom´	Rode trosbes, rode aalbes, rode bes, Sint-Jansbessen, aalbes		0,33 – 1 – 1,25	leivorm, boompje of struik
Ribes uva-crispa ´Hinnonmaki Röd´, ´Captivator´, Pax, Martlet, Pixwell, Jeanne, Spinefree, …	Kruisbes, Stekelbes, (Johannesbes), (“knoesels, haarbessen”))		0,50 – 1,25 – 1	Leivorm of struik
Rubus fruticosus ´Thornless Evergreen´, ´Chester Thornless´	Braam, braambes (Zwarte braambes)		1 – 1,5	Klim- en leiplant. Ook te leiden aan afsluitdraad als haag.
Rubus ´Tayberry´ en Rubus ´Tayberry´-MEDANA	Taybes (braamboos, kruising van braambes x framboos)		1 – 1,5	Klim- en leiplant
Rubus ´Thornless Loganberry´	Loganbes (braamboos)		1,5 – 2	Klim- en leiplant
Rubus idaeus ´Glen Ample, Tulameen, ´Polka´	Framboos: zomerframbozen en herfstframbozen.		0,3 – 0,5	Leiplant
Rubus phoenicolasius	Japanse wijnbes, Japanse-braam		1 – 1,5	Leiplant
Sambucus nigra ´Haschberg´, ´Mammut´, ´Sampo´	Zwarte vlierbes		3 – 4 – 5 – 6	Hoge struik of boom
Vaccinium corymbosum ´Bluecrop´, ´Coville´, ´Elliott´ (*)	Blauwe bes, (Dikwijls foutief veenbes genoemd)		1 – 1,25 – 1,50	Struik (heester)
Vaccinium macrocarpon AIT.	Cranberry, grote veenbes, lepeltjesheide, Amerikaanse-veenbes		0,15 of 0,30	Wintergroene, lage kruipende bodembedekker. (Rode bessen)
Vitis labrusca ´Flame´ (B), … (B= blauw, R=Rood of roze)	Pitloze druif: Amerikaanse druifhybriden, pitloze druiven	Wortelecht ofwel geënt op ´SO4´, ´5BB´, ´125 AA´, …	1,5 – 2	Klim- en leiplant (Openlucht, warme zonnige plaats)
Vitis vinifera ´Katharina´ (R), ´Philipp´ (B), ´Dornfelder´ (B), ´Regent´ (B), ´Rondo´ (B), ´Boskoops Glory´ (B), ´Lidi´ (R. / B.)	Druif, Europese-wijnstok	Wortelecht ofwel geënt op ´SO4´, ´5BB´, ´125 AA´, ..	1,25 – 1,4 – 1,75 – 2 (Tussen de rijen: 1,8-2,0 )	Klim- en leiplant (openlucht, warme, zonnige standplaats)

Waarom is de plantafstand soms erg verschillend per fruitsoort?

Dit is o.a. afhankelijk van:

De groeisterkte van de onderstam. Geënte fruitbomen op de zwak groeiende onderstammen (= laagstam) kunnen op de kleinste afstand geplant worden. Fruitbomen op sterkgroeiende (zaailing)onderstammen (= halfstam en hoogstam) moeten op de grootste afstand geplant worden. Laagstam kan op de kleinste afstand uitgeplant worden. Hoogstam wordt op de grootste afstand geplant.
De groeisterkte van het ras. Er zijn soms zwakgroeiende rassen of cv´s en sterkgroeiende rassen. De sterkstgroeiende rassen hebben een grotere afstand nodig dan de zwakgroeiende rassen. (In het algemeen zijn vooral zwakgroeiende en productieve rassen vernoemd bij elke fruitsoort). Zaailingen van gewone walnoten of okkernoten hebben de grootste plantafstand nodig en geven meestal pas na ca 10 jaar noten. De vernoemde walnotenrassen geven meestal na ca 3-5 jaar noten.
De grondsoort:
– Op voedselrijke en goed vochtige gronden is de groei veel sterker en wordt meestal een ruimere plantafstand aangeraden.
– Op zware gronden (kleigrond en leemgrond) is de groei sterker dan op lichte grond (zandgrond).
Het gebruikte teeltsysteem. Als piramidale spil of boompje opgekweekte planten groeien sterker dan kort bij elkaar beplantte leivormen of snoeren.

Vele fruitsoorten hebben kruisbestuiving (*) nodig om vruchten te geven. Daarom moet u soms 2 verschillende, gelijkbloeiende rassen bij elkaar planten!
Soms zijn er toch enkele zelfbestuivende rassen –> Vetgedrukte rasnamen of cv´s zijn zelfbestuivend (ZB).

Info over deze fruitsoorten nodig? Zie overzicht fruit ABC

Afbeeldingen van productieve, fruitsoorten die u zelf kan planten in uw fruit- of siertuin


Appel ´Alkmene´	Peren ´Comtesse de Paris´	Gewone walnoten en rode walnoten (okkernoten)	Tomaten: diverse kleuren en vormen

Zure kers ´Gerema´	pruimen	Perzik	Druif ´Boskoops Glory´