Sommige merelmannen hoor je al fluiten: een teken dat de lente in aantocht is. De eerste zonnestralen maken de vogels verliefd. Vooral het paartje Turkse Tortels zie ik de laatste dagen in de zon soezen. Ze hebben het voederhuisje al gekraakt! Ook al is de lente officieel nog niet begonnen, alle voortekenen zijn er door goed om je heen te kijken en te luisteren… Sommige merelmannen hoor je al fluiten: een teken dat de lente in aantocht is. De eerste zonnestralen maken de vogels verliefd. Vooral het paartje Turkse Tortels zie ik de laatste dagen in de zon soezen. Ze hebben het voederhuisje al gekraakt! Ook al is de lente officieel nog niet begonnen, alle voortekenen zijn er door goed om je heen te kijken en te luisteren… Vorige maand sprak ik nog over de winter en de gedragingen van de vogels tijdens het winterseizoen. De vorst is nagenoeg verdwenen en gelijk zie je alle tekenen van de lente. Heerlijk om weer de eerste kersenbomen in bloei te zien. En zo ook de blauwe Anemone Blanda, de Eranthis hyemalis, de Helleborus, maar zeker ook de sneeuwklokjes die elk jaar weer wonderlijk vroeg hun kopjes boven de grond uitsteken. De blauwe druifjes vormen bossen van blad en ik kan haast niet wachten op het uitkomen van de in november geplante bolletjes van kievitseitjes en de grote anemonen.
 |
| Turkse tortels soezend in het vroege lentezonnetje |
Mijn hart begon vorige week sneller te kloppen toen ik zag dat een koolmees meerdere keren het nestkastje wat aan de garage hangt, kwam inspecteren. Dit kastje heb ik eind vorig jaar pas opgehangen en het zou geweldig zijn als er na nog geen jaar al in genesteld wordt. Dit jaar tortelen de duifjes wel erg vroeg. Ze hebben onze tuin als hangplek verkozen: regelmatig zie ik ze op ons hek of in het voederhuisje zitten. Schattig toch zo,n verliefd stelletje…
Het is wel zo dat ik strooizaad in het huisje leg. Telkens als het bijna op is strooi ik weer bij. Toen het nog erg koud was en de grond bevroren was, kocht ik wekelijks een goedkoop bruin brood. Elke dag sneed ik een aantal boterhammen klein en legde ik dit in het hokje. Ook sneed ik oude appels doormidden en legde die voor ze klaar. Ze werden gretig verorberd. Nu leg ik alleen nog neer wat ik aan restjes brood en fruit over heb. Voor de vogels die op de grond scharrelen naar hun voedsel – zoals merels, lijsters en heggenmussen – strooi ik rozijnen en zet ik een paar bakjes strooizaad op de grond neer. Sommige mensen keuren het bijvoederen af. Je zou een onnatuurlijke situatie voor de vogels creëren, waardoor ze te afhankelijk zouden worden van de mens. Het is wel waar dat als je eenmaal begint met bijvoederen, je er niet zomaar mee kunt stoppen. Zelfs een gezonde vogel kan bij gebrek aan voedsel al binnen een paar uur sterven. Bijvoederen doe je alleen in de winterperiode, zo van de late herfst als het weer al flink slecht begint te worden, tot de vroege lente, als de grond weer vorstvrij is. Over het algemeen kunnen vogels best goed tegen kou: slecht weer eist meer slachtoffers. In de rest van het jaar zal de vogel zelf op zoek moeten naar voedsel. Om de vogel in je tuin te houden moet je zorgen voor veel aanbod van voedsel, nestgelegenheid, water en vertier.
Toch zet ik grote vraagtekens bij de ´natuurlijke´ situatie van vogels. De mens vormt sowieso al een enorme bedreiging voor de natuur en in dit geval de vogels. Het leefgebied van de vogels wordt steeds kleiner en bedreigd door verstedelijking, toenemende akkerbouw, verstening, het gebruik van onkruidverdelgers, insecten- en slakkenverdelgingsmiddelen, de aanleg van wegen, daardoor het toenemen van het verkeer, milieuvervuiling en – rampen, het steeds meer ontstaan van modeltuinen met aanplant waar geen vogel iets aan heeft, doordat er geen inheemse plant meer instaat….. Hoezo natuurlijke situatie? Als we niets doen blijft er geen vogel meer over, als je het mij vraagt. Daarom voer ik gewoon bij, wat een ander er ook van denkt of zegt.
Nieuwe aanplant
Het is weer tijd om na te denken over hoe je je tuin nog vogelvriendelijker kunt inrichten. Binnenkort staan er weer allerlei prachtige bomen, struiken, vaste planten, zomerbollen, éénjarigen etc. in de diverse tuincentra te koop. In mijn eerdere artikelen heb ik je al aangeraden om zoveel mogelijk de inheemse soorten te kiezen en van tevoren na te gaan hoe hoog en breed een plant of boom wordt. De vogels weten hoe ze de vruchten van inheemse planten kunnen verorberen, en ook hoe en waar ze moeten nestelen. Koop zo min mogelijk planten met dubbele bloemen. Vogels en insecten kunnen niet bij het hart van de bloem komen. Zoek inheemse planten met bessen uit, zoals de vuurdoorn, de sneeuwbes, de Gelderse roos, hulst of zuurbes uit. Je kunt er ook een hele haag mee vormen. Vooral de Gelderse roos is prima. In de herfst zullen er heel wat vogels op de rozenbottels afkomen. Een prima plek voor vogels om zich in te verschuilen en om van te leven.
Groen
Richt je tuin in met zoveel mogelijk groen. Begin dus met de aanleg van een (stukje) gazon. Veel vogels komen dan al gauw wormen pikken en insecten vangen op uw grasmat. Of als u er een natuurlijk gazon op nahoudt komen ze onkruidzaden en -bloemen pikken, zoals bijv. paardenbloemen. Vogels houden ook van klimplanten, zoals bijv. de Hedera of de kamperfoelie (Lonicera). Deze planten bieden heel veel nest- en schuilgelegenheid. Je kunt de klimop tegen een hek of muur aan laten groeien, maar ook om een (afgestorven) boomstam. Het is een fabeltje dat de klimop een boom zou uithongeren of verstikken. Je moet hem wel in de gaten houden, vooral wanneer de uitlopers de kruin van de boom dreigen te bedekken. Snoei de klimmer dan, omdat hij het licht bij de bladeren weg zou kunnen houden. Het is een plant die op alle gronden groeit, ook op arme grond, met prachtig glimmend blad in verschillende variëteiten. Het is ook een perfecte plant, omdat hij veel insecten aantrekt, waar vogels weer gek op zijn.
Kieskleurig
Vogels blijken hun voedsel te selecteren op kleur. Ze zijn het meest gek op rode en karmijnrode vruchten. Daarna zijn de oranje en gele vruchten aan de beurt.. Toch lusten ze de oranje vruchten van de vuurdoorn liever dan de rode. De minder favoriete kleuren zijn zwart, wit, blauw, bruin-paars en felroze. Dit geldt niet alleen voor de vruchten, maar ook voor de bloemkleuren. Misschien is het niet zo leuk dat huismussen eerder bloemknoppen eten die rood en geel zijn, maar als dank wordt wel uw tuin wel verrijkt met hun uitwerpselen die veel stikstof, fosfaten en kalk bevatten. En zoveel eten ze niet… Als u toch wat kleurigs in uw tuin wilt én de pimpelmees en huismus veel in uw tuin wilt ontmoeten, dan moet u zeker de vuurpijl (Kniphofia uvaria) planten. De bloemen bevatten honing waar deze vogels gek op zijn.
 |
| Vuurpijl (Kniphofia uvaria) |
Landschapsbeheer Utrecht
Vorige maand sprak ik Marc van Leeuwen. Hij is werkzaam als bioloog bij het Landschapsbeheer Utrecht. Deze instantie zet zich actief in voor meer natuur in de directe leefomgeving van mensen. Ik heb contact met Marc van Leeuwen gezocht omdat ik vorig jaar een artikel in de krant las over roofvogels en met name over Utrechtse Uilen (!). Ik verbaasde me over het feit dat er Utrechtse Uilen bestonden. In mijn beleving zijn vogels vrij en hebben ze geen echte vaste standplaats en zeker als je het over Uilen hebt. Maar later vertelde Marc mij dat de plaatsaanduiding slaat op de plaats waar ze geringd zijn. Ook weer wat geleerd dus! Om een lang verhaal kort te maken, bij het Landschapsbeheer Utrecht loopt een project waarbij boeren geholpen kunnen worden met het inrichten van hun tuin en erf, gericht op het trekken van o.a. Uilen, verschillende soorten zwaluwen en andere roofvogeltjes.
Er wordt dan een beplantingsplan gemaakt of informatie gegeven over aanplant en er kunnen nestkasten voor deze vogels worden geplaatst. Dit vind ik een prachtig initiatief, waarbij de natuur weer een stukje geholpen kan worden. Voor het plaatsen van de nestkasten hoeven de boeren niets te betalen, het mag natuurlijk wel. Het is zelfs zo dat het plaatsen van nestkasten beperkt is omdat er te weinig financiële middelen zijn!! De nestkasten worden door vrijwilligers vervaardigd en de kosten worden vergoed door Landschapsbeheer Utrecht. Zou eigenlijk niet moeten, toch?
Helleborusdagen
Van 27 februari t/m 1 maart jl. hield kwekerij de Hessenhof te Ede Open Huis met de ´Helleborus & Bosplantendagen´. Er werden prachtige variëteiten Helleborussen (´kerstrozen´ in de volksmond) getoond en verkocht. Het is een plant die vroeg in het voorjaar bloeit en wel meer dan 30 jaar oud kan worden. Je kunt ze ook in de diverse tuincentra kopen, maar bij deze kwekerij kun je er bijna zeker van zijn dat de planten niet besmet zijn met het welbekende bladvlekkenvirus.
Er stonden zoveel mooie exemplaren, waardoor ik bijna niet kon kiezen. Als je de soort zuiver wilt houden, kun je het beste van één soort een aantal kopen, omdat door bestuiving de kleur van de bloemen kan veranderen. Zelf heb ik een abrikooskleurige met gespikkeld hart gekocht. Hij staat te pronken in mijn voortuin. Het kan een struik worden van wel zo´n 60 tot 90 cm doorsnee, maar dat zal nog wel even duren. Toch zijn er al in die paar weken tijd een stuk of vier spruiten uitgelopen. Dat belooft wat te worden. Het is een plant die veel bijen aantrekt, dus ook geschikt voor het trekken van vogels. Pas wel op dat kleine kinderen de bloemen niet plukken, ze zijn namelijk giftig.
 |
| Helleborus, abrikooskleurig, gespikkeld hart |
