Aanleg van de tuin – 100 vaste planten voor kalkarme (zure) gronden – deel 1

Deze vaste planten zijn geschikt voor kalkarme gronden, synoniem voor zure of kalkvrije gronden. Met zure gronden worden gronden bedoeld met een lage pH-waarde (zuurtegraad): < 5.5 pH. Naast de gekende grote groep van heidegrondplanten zijn er niet zoveel vaste planten die van zure gronden houden. Toch is er keuze genoeg tussen laagblijvende, middelhoge en hoog groeiende vaste planten. De zuurtegraad geeft men aan met een pH-getal dat tussen 0 en 14 ligt. pH 7 is neutraal. Lagere waarden geven een zuur milieu aan, hogere waarden een basisch (alkalisch) milieu.
De pH is een logaritmische waarde: als iets 10 x zuurder is (10 maal meer vrije waterstofionen), wordt het pH-getal één eenheid lager. Is een stof 100 maal zo zuur dan daalt de pH met twee eenheden.

Geschikte vaste planten voor kalkarme gronden zijn o.a.:

	Acanthus hirsutus is een laagblijvende acanthus met diep ingesneden, zwak gestekelde bladeren. Ze vormen mooie toeven. Tijdens de zomer verschijnen witte tot lichtgele bloemen uit stekelige schutbladen.
	Acanthus mollis ´Latifolius´ wordt beschouwd als een architectonische plant, ze benadrukken heel nadrukkelijk de verticale lijnen in een kleurenschema. Het blad kan dienst doen als basisstructuur. In hun natuurlijk omgeving, het Middellandse Zeegebied, zijn ze vaak te zien in combinatie met olijfbomen. Prima solitair in een kleine tuin of als borderplant in grote borders.
	Acanthus spinosus is afkomstig uit Dalmatië en voelt zich thuis op een steenachtige, maar goed doorlatende grond. In het geheel ziet ie er robuuster uit dan A. mollis. De sterk gelobde bladeren zijn met stekelige tanden bezet. De bloemen zijn er wat minder decoratief uit dan bij A.mollis. Winterbescherming nodig, winterhard in zone 7.
	Acanthus spinosus ´Spinosissimus´ is afkomstig uit Dalmatië en voelt zich thuis op een steenachtige, maar goed doorlatende grond. Een vastere en doornigere versie van Acanthus mollis. De elegante pieken met witte bloemen hebben een purperen tint en zijn smaller dan de andere Acanthus. Heeft wel wat winterbescherming nodig.
	Agapanthus ´Albidus´ is een ideale kuipplant voor op een zonnige plaats. In de winter afdekken.
	Agapanthus ´Donau´ is een mooie, en bovendien slechts bescheiden eisen stellende plant is afkomstig uit Afrika en omstreeks 1700 in Europa ingevoerd. Veel soorten zijn groenblijvend. De naam is afgeleid van het Griekse agape en anthos, wat respectievelijk liefde en bloem betekenen. Het is een kruidachtige vaste plant met vlezige wortels. De bloeistengels worden gebruikt als snijbloem, terwijl de zaadhoofden vaak gebruikt worden in droogboeketten.
	Agapanthus ´Headborne´ is een winterharde Headborne-hybriden werden gekweekt door dr. Lewis Palmer aan het einde van de jaren 40 uit zaden die afkomstig waren van de Agapanthus collectie in de botanische tuin van Kirstenbosch in Kaapstad. Uit 300 zaailingen, die allen hybriden bleken te zijn, selecteerde hij de talrijke cultivars. Hoewel het heel goede planten zijn, ziet men ze niet vaak in de handel, omdat ze niet snel vermeerderd kunnen worden. Zaailingen met de naam Headbourne zijn meestal bladverliezend.
	Agapanthus ´Kobold´ is een mooie, en bovendien slechts bescheiden eisen stellende plant is afkomstig uit Afrika en omstreeks 1700 in Europa ingevoerd. Veel soorten zijn groenblijvend. De naam is afgeleid van het Griekse agape en anthos, wat respectievelijk liefde en bloem betekenen. Het is een kruidachtige vaste plant met vlezige wortels. De bloeistengels worden gebruikt als snijbloem, terwijl de zaadhoofden vaak gebruikt worden in droogboeketten.
	Agapanthus ´Lilliput´ is een mooie, en bovendien slechts bescheiden eisen stellende Agapanthus die afkomstig is van Afrika en omstreeks 1700 in Europa ingevoerd. Het is een kruidachtige vaste plant met vlezige wortels. De bloeistengels worden gebruikt als snijbloem, terwijl de zaadhoofden vaak gebruikt worden in droogboeketten.
	Agapanthus ´Midnight Blue´ is een Afrikaanse lelie met een lijnvormig blad waaruit in de zomerperiode vlezige stengels groeien met donkerblauwe trompetvormige bloemen. In de tuin goed beschermen voor vorst of behandelen als kuipplant.
	Agapanthus africanus zou vorst tot -8°C kunnen verdragen. De mooie, en bovendien slechts bescheiden eisen stellende plant is afkomstig uit Afrika en omstreeks 1700 in Europa ingevoerd.
	Agapanthus inapertus is inheems in Transvaal en Swaziland. Heeft bloemen van 2,5 tot 4,5 cm lang die van boven naar onder in de tros opengaan, met ongeveer gelijke slippen en buis. Deze plant is waarschijnlijk een wilde hybride met andere soorten in het wild.
	Agastache ´Firebird´ is toch wel een buitenbeentje. Met zijn oranjeroze bloemen en zachtgroen gekleurde bladeren altijd goed voor speciale effecten in de border. De gehele plant is aromatisch. Is wel iets minder winterhard dan de A. foeniculum en rugosa soorten en cultivars.
	Allium christophii of sterrenlook, is inheems in het noordwesten van Iran en het Russische deel van Centraal-Azië. De sterrenlook mag eigenlijk in geen enkele tuin ontbreken want het is een juweeltje van een bolgewas. De kogelronde bloeiwijze heeft een diameter van wel 20-40 cm. Deze bevindt zich aan het einde van een krachtige tot 50-60 cm hoge bloemsteel die wordt omgeven door bandvormige, groen glanzende, behaarde bladeren, die aan de onderzijde enigszins wit zijn. Deze kogelbloem bloem is samengesteld uit wel 100 glanzende violette bloementjes, met een unieke metaalachtige glans, waarvan de topjes elkaar nauwelijks raken. Met het rijpen van het zaad worden ze zwart. Uitermate geschikt als snijbloem en voor droogboeketten. Poot de bollen in de herfst uit op een diepte van iets meer dan 5 cm. Deze soort gedijt het beste op een zonnige plek.
	Anagallis monelli is een hangplant met wondermooie bloemen.
	Artemisia ´Powis Castle´ is een bolvormige plant met zeer fijn ingesneden grijs blad hetwelk deze plant zo uniek maakt. Plant ze in de volle zon, terugknippen in april. Het vormt een laag, keurig gevormd kussen.
	Artemisia abrotanum citroenalsem of citroenkruid is afkomstig uit Voor-Azië. Werd in de middeleeuwen door handelaars en monniken in Europa ingevoerd. In het wild vindt men hem tegenwoordig hoofdzakelijk in Zuid-Europa. Citroenkruid heeft recht opgroeiende stengels en een bossig uiterlijk. Heeft sterk de neiging tot verhouten maar verdraagt echter goed de snoei. De bloemhoofdjes lijken op die van absintalsem. Al bij een lichte aanraking van het blad komt de aromatische geur vrij.
	Artemisia schmidtiana ´Nana´ is een bijzonder mooie laag blijvend vaste plantje met fijn, groenblijvend zilvergrijs loof. De plant wordt niet hoger dan 10 cm met geelgroene bloempjes aan 20 cm lange stelen. Tijdens de vorst het grijsgroen loof wat beschermen met dennentakken. Geschikt voor elke tuin, groot en klein, in de volle zon en die niet te vochtig is. Verdraagt goed droogte.
	Artemisia vulgaris of bijvoet is een overblijvende, wilde plant. Bij ons inheems, maar ook in heel Europa, Noord- en Zuid-Amerika en in delen van Azië. Heeft een krachtige wortelstok waaruit de sterk vertakte stengels groeien die licht violet getint kunnen zijn. Bladeren enkel tot dubbel geveerd en alleen aan de onderzijde wit viltig behaard. Bloemen geelachtig, in pluimen gerangschikt, rechtopstaande bloemhoofdjes op 45 tot 60 cm lange stelen van juni tot september.
	Asphodeline lutea de jonkerlelie of gele affodil, is een geurende, winterharde plant uit het Mediterrane gebieden ten oosten van Italië. Hij kan 1,5 m hoog worden. Deze jonkerlelie lutea vormt wintergroene pollen met in de lente stervormige, geurende gele bloemen. De planten zijn vanwege het lang smal, glanzend en spits blauwgroen blad goed bruikbaar als lijnvormig element in mediterrane combinaties. Moet absoluut in de zon staan. Verdragen droge gronden maar zorg dat de planten voorafgaand aan de bloei in het voorjaar niet uitdrogen.
	Blechnum tabulare is een wintergroene varen die een pol vormt met geveerde, leerachtige en steriele bladeren. De stijve fertiele bladeren met bruine sporenhoopjes staan in het hart. Zeer mooie kuipplant die als dusdanig moet behandeld, en dus overwinterd worden.
	Borago pygmaea de dwergborage of dwergbernagie, is een kortlevende plant met mos vertakte stengels die uit de bladrozetten opschieten. Van aan het begin van de zomer tot in de herfst verschijnen de knikkende, helderblauwe klokjesbloemen.
	Centranthus ruber is afkomstig uit het Middellands zeegebied en trekt vlinders aan, rustgevend kruid.
	Cortaderia selloana het welbekende pampasgras is afkomstig uit Zuid-Brazilië en Argentinië en daarom bij ons niet geheel winterhard. Alleen de vrouwelijke planten hebben mooie bloeiwijzen. Vandaag de dag is het pampasgras in bijna elke tuin terug te vinden. Bloemisten verwerken de pluimen in droogboeketten. Pampasgras loopt laat uit, meestal begin mei. Het is een breed uitgroeiende plant met blauwe tot grijsgroene bladeren met scherp getande randen. Ze dragen 80 cm lange pluimen op forse stengels. Je kan ze aanwenden als solitair of in droogboeketten. Ze verlangen en goed doorlatende bodem die voldoende voedzaam is. Tijdens droogteperiodes is het aan te raden af en toe water te geven.
	Cortaderia selloana ´Rendatleri´ of roze pampasgras, vormen een enorme grote pol met een smal, wintergroen scherp gezaagd blad. In de nazomer verschijnen de hoge stengels met grote pluimen van rozeviolette aartjes.
	Crambe cordifolia is afkomstig van aan de kusten van de Atlantische Oceaan en is een sterke groeier. Het is een indrukwekkende plant met een bijzondere uitstraling van kleine witte bloemetjes tijdens de bloei. Vormt pollen met fors breed uitgroeiend blad. Geschikt voor een warme standplaats, bijvoorbeeld tegen een zuidermuur.
	Diascia ´Joyces Choise´ is een uitbundige bloeier die een zomerstapijt vormen met kruipende stengels en kleine bladeren. Bloeit de hele zomer en herfst met losse trossen van abrikooskleurige bloemen. Weelderig bloei maar kortlevende planten. Vorstgevoelige vaste plant en behoeft de nodige winterbescherming.
	Dictamnus albus is inheems in Spanje, noordwaarts tot Italië en Duitsland, oostwaarts tot in Turkije, de Kaukasus en West-Himalaya. Daar groeit hij in open bossen en op droge, rotsachtige bodems. D. albus is een mooie vaste plant voor een zonnige border. Dictamnus vormt dicht pollen met dichte stengels van 40 tot 80 cm hoog. De bladeren zijn bedekt met een etherische olie die naar citroen ruikt. De plant is te vermenigvuldigen uit zaad waarbij zowel witbloeiende als roosbloeiende planten ontstaan. Zaaien op en kalkrijke bodem. De bloemen zijn fragiel en verschijnen van juni tot juli. De planten vragen kalkrijke bodems en een goed doorlatende, warme of droge grond.
	Dictamnus albus ´Purpureus´ is een cultivar die in grote mate overeen komt met de soort Dictamnus albus en is een geselecteerde vorm met mooie, roodachtige schitterende bloemen. Vraagt ook een kalkrijke bodem en een goed doorlaatbare of droge standplaats. De planten laten zicht moeilijk verplanten. Eenmaal ze in de groei zijn kan je ze beter met rust laten. Vermeerderen door delen wat niet echt gemakkelijk is.
	Dierama pulcherrimum bloeit met mooie magentaroze betoverende klokjes bloeien aan ijle, overhangende stengels. De Engelse noemen ze Angels Fishing Rod en vrij vertaald is dat engelhengel. Ze vormen ook mooie zaaddozen. Oorspronkelijk zijn ze afkomstig uit Zuid-Afrika. Niet volkomen winterhard. Strenge winters verdragen ze niet zonder afdekken goede drainage helpt ook.
	Echinops bannaticus ´Blue Glow´ werd in 1985 door het zaadhuis Jelitto geïntroduceerd en is oorspronkelijk inheems in Zuidoost-Europa. De staalblauwe bloemen verschijnen van juli tot september aan 100 tot 120 cm lange bloemstengels. Is decoratiever en dieper blauw dan Echinops ritro. Produceert heel mooie en stevige snijbloemen.
	Echinops bannaticus ´Taplow Blue´ is een kogeldistel met stekelige blauwe bolvormige bloemen die in juni-september verschijnen en bijzonder aantrekkelijk zijn voor bijen en vlinders. Verlangt volle zon. Mooi stekelig blad dat diep is ingesneden.
	Echinops sphaerocephalus ´Artic Glow´ is gewonnen door het zaadhuis Jelitto uit Echinops sphaerocephalus ‘Niveus’ en werd in 1997 als nieuwigheid geïntroduceerd. Het is een tot 1 meter hoge kogeldistel met witte bloemen die verschijnen van juni tot augustus en met een contrasterend zilvergroen blad die zitten aan roodachtige (bloem)stengels. Zeer mooi voor een thema als de witte tuin of als contrastplant. Goede snij, bijen- en vlinderplant.
	Eremurus robustus is afkomstig uit Turkestan, Bokkara en heeft een vlezige wortel, 2-3 m.
	Eriophyllum lanatum is een levenslustige vaste plant die erg goed droogte kan verdragen. Tevens aantrekkelijk met zijn wollig, zilvergrijs blad dat mooi contrasteert met de heldergele bloemen die van zomer tot herfst verschijnen.
	Eryngium alpinum ´Blue Star´ of alpinedistel, werd in 1974 door het zaadhuis Jelitto geïntroduceerd en is oorspronkelijk inheems in Europese alpengebieden. Deze selectie munt uit door een uitbundige bloei met stevige bloemstengels. De grote lichtblauwe bloemen verschijnen van juli tot augustus aan 80 cm lange snijstengels.
	Eryngium bourgatii de kruisdistel of blauwe distel, bloeit in de zomer met staalblauwe bloemen aan vertakte stengels. De bloemhoofdjes bezitten een kraag van scherp gepunte schutbladen. Het stekelig, diepgedeeld blad staat in rozetten.
	Eryngium eburneum is een kruisdistel met in de zomer witgroene hoofdjes die verschijnen aan langgesteelde stengels tot 4 m hoog. Vormt grote, zware pollen. Het scherp getande blad is wintergroen.
	Eryngium giganteum is een prachtige, tweejarige zilverkleurige plant met brede, zilvergroene bladeren en langwerpige, zilverblauwe bloemen. Zaait zich makkelijk uit
	Euphorbia cyparissias of de cipreswolfsmelk is inheems in heel Europa en bij ons te vinden op rivierduinen en langs spoordijken. Hij staat vooral op losse, lichte, doorlatende grond. Het is een stevige, zodevormende soort, die zich sterk verbreidt door middel van uitlopers en daardoor wat woekerend kan worden. Het blad is langwerpig smal, naaldvormig en blauwgroen. De bloemschermen met kleine bloemen zijn groengeel, vaak rood aangelopen en worden graag door vlinders bezocht. Met hun geringe hoogte zijn ze geschikt om te planten in grote vlakken, in natuurtuinen en op lichte, schrale grond. Er zijn enkele mooie cultivars beschikbaar zoals ´Bettem´, ´Fens Ruby´, ´Orange Man´en ´Clarice Howard´.
	Geranium ´Brookside´ is een hybride die zich uitstekend leent voor arrangementen in de border. Een kruising van Geranium pratense x Geranium clarkei ´Kashmir Purple´. ´Brookside´ is bovendien aantrekkelijk door zijn lange bloeitijd van juni tot aan de eerste vorst in oktober. Leuke helderblauwe bloemen tot 3,6 cm groot, komvormig met een wit hartje en fijne aders. Bladeren fijn en diep ingesneden. ´Brookside is een goede recente aanwinst die vergelijkbaar is met de overbekende ´Johnson´s Blue´, maar is in alle opzichten beter. Het is ook een uitstekende breed uitgroeiende bodembedekker.
	Geranium malviflorum is afkomstig uit Zuid-Spanje en Noord-Afrika met diep ingesneden, donkergroene bladeren. Ze bloeien in het voorjaar met blauwe, roodgenerfde komvormige bloemen. Geranium malviflorum wordt best op arme gronden aangeplant, de bloei is dan aanmerkelijk beter. In rijkere gronden is het blad wel mooier.
	Hordeum jubatum is een éénjarige. Zaaien april-mei.
	Iris Arnold Sunrise is een sterk polvormende en wintergroene vast plant voor zandige standplaatsen. Deze zwaardiris vormt toeven met smalle, lange bladeren. In de lente verschijnen de typische iris-achtige bloemen, wit met gele vlekken, aan opstaande sterke stengels.
	Iris ensata ´Variegata´ of de bonte Japanse iris heeft een opvallend zwaardvormig, gestreept en grijsgroen blad. Tijdens de zomer verschijnen blauwpaarse bloemen aan opgaande stengels. Polvormende iris die kalk schuwt en houdt van een zure standplaats. Nog vaak verkeerdelijk aangeboden als Iris kaempferi ´Variegata´