Wanneer je in mei een over en over witbloeiende boom ziet, dan is dat waarschijnlijk de pluimes. Het is ongelooflijk hoeveel witcrèmekleurige pluimen deze boom
produceert, terwijl het blad bijna onzichtbaar is. Ik sta er ieder jaar weer vol verbazing naar te kijken. Het is een parkboom die, als hij volwassen is, veel ruimte nodig heeft om tot zijn recht te komen want hij heeft een brede kroon. Er zijn ook soorten met een smallere of zelfs ronde kroon.
Fraxinus ornus (botanisch)
Nederlands Pluim-es, Manna-es, bloem-es
Manna ash (Engels)
Frène à fleurs (Frans)
Blumenesche, Mannaesche, Himmelbrot (Duits)
Familie: Oleaceae – olijffamilie
Herkomst
De pluimes is inheems in het middellandse Zeegebied, Hongarije, Slowakije, Oostenrijk, Zwitserland tot aan de Zuidrand van de Alpen, Turkije en Libanon. Op het Italiaanse eiland Sicilië wordt de pluimes gecultiveerd om er sap van te winnen. In zijn thuisland groeit hij vaak als pionierboom op zonnige rotshellingen en voormalige wijnbergen, meestal op kalk. In submediterrane loofbossen groeit hij vaak samen met haagbeuken en steeneiken.
 |
 |
Naamgeving
Fraxinus ornus is de oude Latijnse naam voor deze es. Pluimes en bloemes hebben betrekking op de bloeiwijze en manna-es op het zoete sap die uit de bast gewonnen wordt.
Manna betekent brood uit de hemel. In het Oude testament lezen wij dat toen de Israëlieten in de wildernis bijna aan het verhongeren waren, God hen met manna voedde. Het woord manna wordt ook gebruikt voor bepaalde korstmossen die in de woestijn van Arabië en Afrika groeien en die als voedsel verzameld en gegeten worden.
 |
Plantkenmerken
De pluim-es kan een hoogte van 8-15 m bereiken. Hij heeft een breed ovale, bijna ronde kroon en is vaak meerstammig. De schors is grijs en glad. De blauwgroene bladeren zijn ca. 30 cm lang en oneven geveerd met smal elliptische, spitse fijngezaagde blaadjes met een korte, vaak behaarde steel. De bladknoppen zijn paarsachtig en viltig.
De roomwitte bloemen lopen gelijk uit met de bladeren. Ze zijn meestal tweeslachtig. Ze staan in grote, rechtopstaande of overhangende pluimen en geuren lekker zoet zoals seringen. Hieruit ontwikkelen zich gevleugelde, tongvormige nootjes van circa 3 cm lengte met gevleugelde zaden die in pluimen blijven hangen
Gebruik
Door insnijding van stam en takken wordt op Sicilië sap gewonnen. De smaak is zoet en lijkt op die van honing. De bomen worden vanaf hun 8e levensjaar met speciale messen in juli en augustus ingesneden. Het uitvloeiende sap wordt opgevangen en in de zon gedroogd. Het wordt als laxeermiddel (siroop) gebruikt.
 |
Standplaats
De pluimes is geschikt voor parken, industrieterreinen en grote tuinen. Hij houdt van kalkhoudende grond en is goed bestand tegen wind. Hij is warmte- en lichtminnend.
Soorten
Fraxinus ornus ´Anita’ en ´Obelisk’ hebben een slanke kroon.
Fraxinus ornus ´Arie Peters’ wordt niet hoger dan 8 m en vraagt een beschutte plaats als hij nog jong is i.v.m. vorstgevoeligheid.
Fraxinus ornus ´Meczek’ is een kleine, kogelvormige pluimes (6 m) die in het Meczekgebergte in Hongarije gevonden werd.
Bronnen Brigit Kahlert 2006 – www.stemderbomen.nl, bewerking Rudi Van Overloop 2008
