Wetenschappers Nationale Plantentuin terug van succesvolle expedities naar Antarctica: op 22 mei werd wereldwijd de jaarlijkse dag van de biodiversiteit gehouden. In 2007, het Internationaal Polair Jaar, staat die in het teken van de poolgebieden van onze planeet. Ten gevolge van klimaatsveranderingen smelten de ijskappen en zal het zeeniveau drastisch stijgen. Dat diersoorten als ijsberen en pinguïns het hard te verduren krijgen is genoegzaam bekend. Maar wie bekommert zich om het plantaardig leven op de polen? Zullen de poolsoorten verdwijnen vooraleer ze ook maar gekend zijn? Onlangs keerden 2 expedities terug van de Zuidpool met onder meer onderzoekers van de Nationale Plantentuin die er heel wat nieuwe soorten ontdekten.
De Verenigde Naties, de inrichters van de internationale dag van de biodiversiteit, hebben een logische keuze gemaakt om in 2007 de poolgebieden onder de aandacht te brengen. Van maart 2007 tot maart 2009 loopt immers het Internationaal Polair Jaar (IPY). Het IPY is een programma waaraan wereldwijd 10 000 wetenschappers uit meer dan 60 landen deelnemen. Nooit eerder stonden de poolgebieden zo in de belangstelling. Ze zijn dan ook de barometers van de klimaatsveranderingen op aarde. Alles wijst erop dat de effecten van de klimaatsveranderingen het grootste zullen zijn aan de polen. Grond- en ijsboringen maar ook de studie van oceanografische, atmosferische en biologische processen leren ons hoe de aarde er in het verleden uitzag en dat is interessant voor de toekomst!
België heeft jarenlange ervaring en expertise op het vlak van polair onderzoek. Momenteel bouwt men op de Zuidpool aan het onderzoekscentrum ‘Prinses Elisabeth´ dat eind dit jaar operationeel moet zijn. Tijdens de derde voorbereidende expeditie reisde één van de wetenschappers van de Nationale Plantentuin, Dr. Damien Ertz, mee. Zijn taak was er de biodiversiteit te inventariseren. Hij ging na welke vogels, korstmossen, algen en micro-organismen er op en rond de basis leven. Men probeert de Belgische basis – het allereerste volledig autonome station wat betreft energievoorziening – zo milieuvriendelijk te houden, vandaar dat ook de impact van menselijke aanwezigheid op de organismen uit de omgeving nauwlettend in de gaten gehouden wordt. Maar ook op lange termijn kan men zo nagaan welke invloed de klimaatsverandering op deze levende wezens heeft.
“Er zijn regelmatig sneeuwstormen en erg lage temperaturen. Het idee alleen al dat je met je team geïsoleerd zit op 200 km van de kust waar een schip je afgezet heeft en 500 km van de dichtstbijzijnde basis, maakt het werken in en rond de basis te Utsteinen er niet makkelijker op.” zegt Dr. Ertz.
Hij slaagde er toch in om een mooie inventaris op te maken van wat er zoal leeft, gaande van microscopisch kleine blauwwieren en beerdiertjes tot een kolonie van 150 koppels sneeuwstormvogels. Het meest opgetogen is hij over een onverwachte mossoort en 21 soorten korstmossen, zijn eigen specialiteit. Een aantal daarvan zijn soorten die nog nooit eerder ontdekt werden.
Een andere bioloog van de Plantentuin, Dr. Bart Van de Vijver, is onlangs teruggekeerd uit dezelfde buurt. Als wierenspecialist bezocht hij reeds meerdere keren de Antarctische eilanden. Hij doet er onderzoek op zoetwater- en landbewonende diatomeeën. Dit zijn ultrakleine kiezelwiertjes die hun bijzondere vormen pas prijsgeven onder de microscoop.
Dr. Van de Vijver: “In tegenstelling tot het Antarctisch vasteland hebben de eilanden geen permanente ijskap. De temperatuur kan er soms zelfs tot 15° C oplopen, maar door een constante snijdende wind, de helft van het jaar boven de 100 km/uur, is het er daar alles behalve aangenaam”.
Ondertussen heeft hij op deze eilanden reeds een honderdtal nieuwe soorten ontdekt. De bedoeling van zijn onderzoek is om na te gaan hoe de verspreiding van soorten op de verschillende eilanden gebeurt.
In de Nationale Plantentuin van België is momenteel een 20-tal onderzoekers aan de slag. Zij bestuderen dag in dag uit het Plantenrijk in al zijn facetten, van microscopische wiertjes tot regenwoudreuzen. Het instituut bezit ook een enorme bibliotheek, een herbarium met meer dan 3 miljoen gedroogde planten voor wetenschappelijk onderzoek en een collectie van 18 000 soorten levende planten. De serres en openluchtverzamelingen van de Plantentuin zijn elke dag toegankelijk voor het grote publiek. Op aanvraag kan men een groepsbezoek brengen achter de schermen van deze wetenschappelijke instelling.
Meer info over het Internationaal Polair Jaar vindt u op www.IPY.org.
Bron: Planten, bron van leven! Nationale Plantentuin van België Domein van Bouchout, Nieuwelaan 38 1860 Meise
www.plantentuinmeise.be
