De laatste jaren is er door de fruittelers te weinig rekening mee gehouden, dat de meeste appel- en pererassen alleen vruchtzetten, wanneer de bloemen zijn bestoven met stuifmeel van andere rassen. Onze fruitrassen zijn namelijk op een enkele uitzondering na zelfonvruchtbaar (zelfsteriel). Enkele rassen kunnen met eigen stuifmeel vruchtzetten, zijn dus zelfvruchtbaar of zelffertiel. Maar ook in die gevallen is kruisbestuiving beter, omdat dan het aantal vruchten groter is en er bovendien meer kans is, dat de vruchten regelmatig uitgroeien en flink van stuk worden. Ook als particuliere tuinbezitter moet U met de wetten van de kruisbestuiving rekening houden bij de keuze van een fruitras:
Niet alle appel- of perenrassen kunnen elkaar echter bevruchten.
Aan de volgende voorwaarden moet in dit verband worden voldaan:
- de twee rassen moeten gelijktijdig bloeien
- zij moeten veel en kiemkrachtig stuifmeel voortbrengen
- de beide rassen moeten onderling bevruchtbaar zijn.
De bloeitijd van onze appel- en perenrassen loopt vrij sterk uiteen. Het verschil kan bij peren twee à drie weken bedragen bij appels zelfs zes à zeven weken. Het is praktisch de appel- en perenrassen bij het aanplanten te groeperen in vroegbloeiende, middentijds bloeiende en vrij laat bloeiende rassen.
 |
Appels
Vroegbloeiende: Stark Earliest, Yellow Transparent en Goudreinette |
| Peren Vroegbloeiende: Comtesse de Paris en Beurré Alexandre Lucas Middentijds bloeiende: Bonne Louise d´Avranches, Précoce de Trévoux, Triomphe de Vienne, Packham´s Triumph, Légipont, Conference en Beurré Hardy Vrij laat bloeiende: Clapp´s Favourite en Doyenné du Comice. De laatste bloeiers zijn de ouderwetse rassen Zwijndrechtse Wijnpeer en Kruidenier. Per groep moeten de rassen zoveel mogelijk in volgorde van bloeitijd genoemd worden. |
 |
Plant men twee rassen uit één bloeigroep bijeen, dan is de kans op een goede vruchtzetting zeer groot. Het stuifmeel moet echter van goede kwaliteit zijn. Dit is gelukkig bij de genoemde rassen wel het geval met uitzondering van Goudreinette en Beurré Alexandre Lucas. Onderlinge onvruchtbaarheid van twee rassen komt bij pitvruchten – in tegenstelling tot steenvruchten – maar weinig voor. Een voorbeeld hiervan vormen Goudreinette en Golden Delicious, die onderling steriel zijn.
Heeft men nu goede kruisbestuivers bijeen geplant dan is nog niet alles in orde, want het stuifmeel moet worden overgebracht. De blokken mogen per ras niet te groot zijn en de weersomstandigheden dienen gunstig te zijn voor het bevruchtingsproces. De overbrenging van het stuifmeel geschiedt bij appels en peren uitsluitend door insecten, waarvan de honingbij één van de belangrijkste is. De kosten van enkele bijenvolken per ha kunnen worden beschouwd als een verzekeringspremie tegen misoogst door slechte vruchtzetting. In jaren met gunstig bloeiweer en in streken, waar veel wilde bijtjes voorkomen, is de noodzaak om een aantal bijenvolken te huren minder groot. Maar er kunnen zich ook omstandigheden voordoen, waarin het ontbreken van bijen ernstig wordt gevoeld.
Blokbeplanting is gemakkelijk bij de bewerking van de boomgaard, maar met het oog op een goede kruisbestuiving mag het aantal rijen per blok niet meer dan 2 à 4 bedragen, afhankelijk van de vraag of het betreffende ras moeilijk vrucht zet of van nature zeer vruchtbaar is. Goed weer voor de vruchtzetting is warm weer met hoge luchtvochtigheid. Luwte werkt ook gunstig, zodat een goede beschutting van de boomgaard, vooral bij peren, belangrijk is.
Een goede kruisbestuiving en kruisbevruchting geeft regelmatige vruchten. Hoe beter de vruchtzetting des te meer pitten en daardoor des te regelmatiger vruchten. Appels als Manks Codlin en Jonathan zetten gemakkelijk vrucht, zelfs met eigen stuifmeel, maar dan zijn het vruchten die min of meer parthenocarpisch uitgroeien en niet de mooie ronde regelmatige vormen hebben die deze rassen eigen is.
Bij peren ontstaan bij minder goede bevruchting meer langwerpige of worstvormige vruchten en niet de vruchten met de bekende buikige peervorm. Hoewel men nu de kruisbestuivers met inachtneming van de bovengenoemde voorwaarden kan kiezen uit de gelijktijdig bloeiende rassen, volgen hieronder nog enkele combinaties, die bijzonder gunstig zijn gebleken:
 |
* Stark Earliest, Yellow Transparent en James Grieve * Goudreinette, Yellow Transparent, James Grieve en Jonathan * Golden Delicious, Jonathan en Cox´s Orange Pippin * Tydeman´s Early Worcester, Cox´s Orange Pippin en Golden Delicious * Ingrid Marie, Cox´s Orange Pippin en Laxton´s Superb * Lombartscalville en Golden Delicious * Triomphe de Vienne, Conference en Légipont * Légipont, Beurré Hardy en Clapp´s Favourite * Précoce de Trévoux en Bonne Louise d´Avranches * Doyenné du Comice kan door de meeste pererassen worden bevrucht |
Men kiest echter wel rassen, die min of meer gelijk bloeien zoals Clapp´s Favourite, Beurré Hardy en (in mindere mate) Conférence. De slechte vruchtzetting van Doyenné du Comice heeft meestal andere oorzaken, onder andere slecht bloeiweer en beschadiging door bijvoorbeeld het gebruik van bestrijdingsmiddelen.
Bron
- Tuinbouwgids – Samensteller: Ir. J. D. Gerritsen, Rijkstuinbouwconsulent te Geldermalsen
- Fruitartikelen Guy De Kinder
- Bewerking RVO
