Ribes uva-crispa is op te kweken als vrijgroeiende struikvorm maar ook als spilboompje. De groengele of rode, knappende bessen zijn saprijk en erg lekker als je ze vers kan afplukken.Kruisbessen kunnen in het najaar gesnoeid worden en het snoeihout is te gebruiken als stekhout om er houtstekken uit te knippen. Kruisbessen of stekelbessen worden meestal vegetatief of ongeslachtelijk vermeerderd. Het zaaien wordt normaal niettoegepast, daar hierbij de typische eigenschappen verloren gaan. Enkel om nieuwigheden te bekomen kan het zaaien nog toegepast worden. Vrij opkomende zaailingen hebben meestal weinig waarde. Meestal worden kruisbessen vermeerderd d.m.v. een soort winterstek of houtstek in de herfstperiode. Sommige rassen worden ook vermeerderd d.m.v. afleggen of aanaarden.
Vermeerdering door houtstek of winterstek
Stekmethode
Bij voorkeur worden er hielstekken of voetstekken genomen, daar de beworteling hier beter is dan bij gewone stekken. Goede hielstekken zijn ca 30 cm lang, hebben onderaan een voetje van meerjarig hout en worden bovenaan boven een knop afgeknipt.
 |
| Voor het bekomen van stamboompjes wordt er soms ook geënt op de onderstam Ribes odoratum (syn. R.aureum), welke een mooie rechte stam vormt |
Gebruik voor de gewone stekken zeer stevige, lange houtachtige, eenjarige twijgen. De steklengte is ca 30 cm. Bovenaan wordt de stek net boven een knop afgeknipt.
De stekken wortelen meestal goed. Eventuele aanwezige bladeren worden best verwijderd, daar ze later toch afvallen. Bewortelingshormonen zijn meestal niet nodig.
 |
Bovenste stek: hielstek Onderste stek: gewone stek. De onderste knoppen worden verwijderd om opslag te voorkomen. |
 |
De stekken kunnen onmiddellijk uitgeplant worden. Eventuele aanwezige bladeren vallen spoedig af. |
 |
| Het uitplanten van de winterstekken op zwarte plastic is bevorderlijk voor de beworteling. Ook is de concurrentie van onkruiden is meestal gering |
Kruisbessen kunnen ook vermeerderd worden d.m.v. afleggen of marcotteren. Laaghangende twijgen kunnen boogvormig, in en uit de grond gebogen worden. Na een aantal maanden kan je de bewortelde afleggers verwijderen. Het onderste (bewortelde) deel kan onmiddellijk op 40-50 cm ingekort worden. Indien het bovenste afgeknipte deel voldoende stevig is, dan kan hieruit nog een gewone stek geknipt worden.
 |
Verschillende marcotten voor het oogsten. |
 |
Eén geoogste marcot. De jonge twijg heeft onderaan verschillende wortels. Tracht de knipwonde onderaan zo klein mogelijk te maken. Wacht met oogsten tot de meeste bladeren gevallen zijn. Verwijder onmiddellijk de overblijvende bladeren. |
Verwijderen van de onderste knoppen en ogen
 |
| Om later geen opslag te krijgen kunnen bij het stekken de onderste knoppen (ca 1/2 van de steklengte) verwijderd worden. Nauwkeurig de onderste knoppen verwijderen, ook op de voet of hiel, voorkomt later veel wildopslag. |
Laat bij voorkeur kruisbessen op één stam opgroeien. Het jaarlijks verwijderen van de onderste zijtakken is een erg vervelend werk en kan vermeden worden door bij het stekken nauwkeurig de onderste knoppen te verwijderen.
Het steken van de houtstekken
De afgewerkte stekken kunnen onmiddellijk in volle grond of in een koude kas geplaatst worden. Heeft men geen perceel plantklaar liggen dan kunnen de stekken ook tijdelijk aan een noordenmuur ingelegerd worden. Vanaf half maart kunnen de stekken dan definitief uitgeplant worden. Men kan de stekken ook inpotten (2 of 3 stuks per pot) en deze dan in een koude kas of serre overwinteren. Later zal men de sterkste behouden en de overige verwijderen. Gebruik een luchtige, voedselarme stekgrond.
Aanbevolen tijdstip
Stektijdstip van oktober tot november (december). Meestal worden deze bessen vermeerderd d.m.v. winterstek (twijgstek of houtstek).
Nodige materialen
Scherpe snoeischaar, etiketten, mes. Eventueel ook potten en een luchtige potgrond.
Afwerking
Indien je verschillende rassen stekt, dan kan je best de stekken per ras busselen en voorzien van een etiket, vooraleer ze in te kuilen.
Nazorgen
-
Ingepotte stekken kunnen best in een koude (vorstvrije) kas of serre overwinteren en mogen vanaf begin mei in openlucht geplant worden.
-
Bosjes of bussels geëtiketteerde stekken worden ingelegerd op een beschutte plaats of aan een noordenmuur. Vanaf half maart kunnen deze stekken afzonderlijk uitgeplant worden in de volle grond. In het volgende najaar kunnen deze stekken op hun definitieve plaats geplant worden.
-
Hou de grond goed onkruidvrij en tracht de sterkste scheut mooi verticaal aan een steunstok te binden.
-
De meeste rassen zijn erg vatbaar voor Amerikaanse Meeldauw. Om aantasting te voorkomen, kan je preventief behandelen met fungiciden.
Rassenkeuze
Tracht enkel rassen te nemen die weinig of niet vatbaar zijn voor de Amerikaanse meeldauwschimmel. Sommige rassen zijn echter beschermd en mogen niet vrij vermeerderd worden.
Aan te raden rassen zijn o.a. ´Hinnonmaki Gold´, ´Rokula´ en ´Captivator´.
