Vroeger kom men overal in het cultuurlandschap weiden vol bloemen aantreffen Ze waren kenmerkend voor bepaalde landschapstypen en drukten hun stempel op de omgeving. Tegenwoordig ziet men in ons land echter nog maar zelden een weide vol bloemen. Oorspronkelijk was Europa overwegend bebost, met enkele uitzonderingen zoals de alpiene weiden boven de boomgrens en bijzonder vochtige of droge plekken. Zo is tot op heden het voortbestaan van hooilanden en weiden afhankelijk van onderhoud door de mens. AI naar gelang plaats en cultuuromstandigheden hebben zich in de loop der eeuwen diverse typen bloemenweiden ontwikkeld.
Natte hooilanden bijvoorbeeld worden slechts eenmaal per jaar (in de herfst) gemaaid en kunnen vanwege de natte grond niet worden beweid. Voederweiden worden eerst gemaaid en daarna als weiland voor het vee gebruikt. Over het algemeen kam men zeggen dat hoe intensiever een weide wordt begraasd, des te geringer de soortenrijkdom is. Die rijkdom is nu juist wat een bloemenweide zo bekoorlijk maakt. Door de intensivering van de landbouw worden de klassieke, rijkbloeiende weiden steeds zeldzamer. Ook moeten ze wijken voor nieuwbouw, wegen en andere bouwactiviteiten. Door de achteruitgang van dit soort cultuurlandschappen probeert men steeds vaker in de tuin een eigen bloemenweide aan te leggen.
Een bloemenweide is geen gazon
Anders dan het siergazon is de bloemenweide geen klassieke tuinvorm. Wel kent men de bleek in de boerentuin, waarop de was te bleken wordt gelegd. Hier worden echter slechts enkele grassoorten en weinig kruiden geduld. Het opvallendste verschil tussen bloemenweide en gazon is dat in een weide een groot aantal bloeiende kruiden en hoger opschietende planten groeit. De bloemenweide bloeit welig en met diverse kleuren en vormen. Zij biedt veel vlinders en andere insecten een rijk gedekte tafel. In de zomer kan men het sjirpen van de krekels horen en zich verheugen in het dartele spel van de vlinders. Een bloemenweide is echter niet alleen maar mooi, maar is ook in ecologisch opzicht een verrijking van de tuin.
 |
Als vervanging van het gazon komt de bloemenweide eigenlijk niet in aanmerking, hoogstens als aanvulling. Het zijn twee aparte tuinvormen. Veel tuinbezitters maken de vergissing hun siergazon eenvoudig wat langer te laten doorgroeien. Het gewenste resultaat blijft echter meestal uit, omdat gazongrassen knakken als ze een bepaalde hoogte hebben bereikt en het gazon dan slecht is te maaien.
Techniek van aanleggen
Een bloemenweide wordt anders aangelegd en onderhouden dan een gazon. Het is niet van belang of u een bestaand grasveld in de loop der tijd wilt veranderen of iets geheel nieuws wilt aanleggen. Wie tijd en geduld heeft en voorzichtig sturend ingrijpt, zal zijn doel het snelst kunnen bereiken. Men moet ook veel tuinierspraktijken geheel durven afzweren.
Bij het aanpassen van een gazon gaat u als volgt te werk:
Laat de grassen en kruiden hoger groeien, maai zelden en stop met bemesten. Doordat kruiden meestal minder goed tegen maaien kunnen dan gras, kunnen ze zich nu goed ontwikkelen. Een normale grasmaaier kunt u nu niet meer gebruiken. Voor een bloemenweide hebt u een zeis, bosmaaier of tuinschaar nodig.
In het begin wordt ongeveer twee tot drie maal per jaar gemaaid. Het maaisel wordt van het land verwijderd om de grond langzaam te laten verschralen en de planten niet te verstikken. Later is één tot twee keer maaien per jaar toereikend. Snijden of maaien is noodzakelijk voor het voortbestaan van de bloemenweide, omdat anders houtige gewassen opschieten en het veld overwoekeren. Belangrijk is, dat de kruiden en grassen voor het maaien vrucht hebben kunnen zetten en zich uitzaaien. Anders worden soorten die uitlopers vormen, bevoordeeld.
Het duurt geruime tijd, vaak jaren voor zich een rijkbloeiende weide heeft ontwikkeld. Maar elk van de verschillende stadia van deze ontwikkeling hebben natuurlijk hun bekoring.
Bij het aanleggen van een bloemenweide zijn er twee mogelijkheden: laat de weide zich op natuurlijke wijze ontwikkelen en wacht af wat zich spontaan uitzaait, of zaai in het begin meteen een mengsel wilde kruiden uit. Voorwaarde is, dat de grond voedselarm is. Als dat niet het geval is, kan de grond worden verschraald door zand bij te mengen.
Er wordt alleen door het maaien in de natuurlijke ontwikkeling ingegrepen. Daarbij moeten ook minder aantrekkelijke stadia voor lief worden genomen, zoals monoculturen van brandnetels en distels. Deze kunnen relatief stabiel zijn. Om het ontwikkelingsproces iets te verkorten, is het mogelijk om op sommige plekken de vegetatie te verwijderen en zaad uit de omgeving uit te zaaien.
Wilde kruiden kunnen ook in kleine groepjes tussen de rest worden geplant. Soms zijn bepaalde planten moeilijk te verkrijgen, zodat men ze zelf in potten moet opkweken. Wie geen geduld heeft kan meteen beginnen met een mengsel wilde planten uit te zaaien. De samenstelling van dit mengsel moet echter aangepast zijn aan de groeiplaats (bodem, vochtigheid, expositie). Daarbij gaat u niet zo te werk als bij het inzaaien van een gazon. Aan het egaliseren van de grond en het verwijderen van stenen hoeft u minder aandacht te besteden. Ten slotte wilt u een bloemenweide, geen glad gazon. U moet echter niet de illusie koesteren dat een stabiele bloemenweide zich in enkele weken ontwikkelt. In de bodem rustend zaad en zaad uit de omgeving kiemt wellicht later, waardoor ook het soortenbestand kan veranderen. Pas na jaren wordt uiteindelijk een stabiel evenwicht bereikt.
Op een groeiplaats met een matig voedselgehalte en vochtigheid gedijen onder andere margrieten, fluitekruid en weideklokjes (Campanula patula). Aan de vijverrand of in vochtige inzinkingen vestigen zich soorten als moerasspirea (Filipendula ulmaria), kattestaart (Lythrum salicaria) en diverse soorten zeggen (Carex). Ook droge stukken, zoals op het zuiden gelegen bosranden, hebben hun eigen soorten. Hier vindt men pekanjer (Lychnis viscaria), trilgras (Briza meedia), wilde salie (Salvia pratensis) en steenanjers (Dianthus deltoides).
Wie genoeg plaats heeft, kan het hele scala aan weideplanten in eigen tuin laten groeien. Bij grote bloemenweiden is het aan te bevelen paden in de weide te maaien, zodat de verschillende delen beter toegankelijk zijn. Desgewenst kunnen de paden later weer worden verlegd.
Bron de grote geïllustreerde plantenencyclopedie – ISBN 9051121946, bewerking RVO
