De sierwaarde van de bloemen (groen) is heel gering. De bloei is meestal in april, zodat er normaal geen vorstschade meer is. Kruisbessen zijn zelffertiel (zelfbestuivend). Het is voldoende van één ras te planten, om vruchten te bekomen.
Uit de gemengde knoppen ontstaan slechts 1 of 2 bessen met ieder een afzonderlijk steeltje. (Bij rode – en zwarte bessen ontstaan trossen uit de gemengde knoppen !)
De kleur van de rijpe bessen is groen, geel, rood en soms ook paars. De grootte van de bessen kan erg verschillen afhankelijk van het ras.
Wetenschappelijke naam: Ribes uva-crispa
Familie: Grossulariaceae
Ned.naam: kruisbes, stekelbessen
Overige: Gooseberry (English), Stachelbeere (German), Groseille a Maquereaux (French), Uva Spina (Italian), Stekelbes (Flemish).
2. Planten
Kruisbessen zijn heel goed geschikt voor kleine tuinen. Ze kunnen op een beperkte plaats veel vruchten geven. Kruisbessen hebben een voorkeur voor zon. Ze verdragen ook half schaduw.
Ze geven de voorkeur aan een droge tot lichtvochtige grond met een pH van 6 tot 6.5 (8) Ze groeien best op neutrale grond, maar verdragen ook alkalische gronden. Bij een hoge waterstand in de winter sterven kruisbessen af. Je kan best op dezelfde diepte van in de boomkwekerij planten. (Eventueel 5 cm dieper). Te diep planten geeft meer grondscheuten, welke hinderlijk zijn bij de snoei en pluk en die daarbij de struik meer vatbaar maken voor schimmelziekten).
De beste planttijd is in het najaar (oktober – december). In het voorjaar planten is ook nog mogelijk, maar geeft meestal een minder sterke groei en minder productie het eerste jaar. Kruisbessen lopen in de lente vroeg uit. Bij planting in het najaar is de kans op uitdrogen in de zomermaanden kleiner.
3. Rassenkeuze
De meeste oudere rassen geven dikke bessen, maar zijn zeer gevoelig voor de schimmelziekte Amerikaanse kruisbessenmeeldauw. Er zijn een aantal nieuwe rassen welke weinig of niet gevoelig zijn voor deze witziekte. De bessen zijn meestal kleiner dan bij de oudere rassen.
Klassieke rassen (meeldauwgevoelig)
´Achilles´ (laatrijpend), Early Sulphur (vroeg), Monstrueuse d´Amerique (= Gruene Kugel), Rosko, Winham´s Industry (= Roter Triumph) (laatrijpend), Whitesmith (= Weisse Triumph).
Meeldauwtolerante rassen
´Captivator´, ´Greenfinch´, Hinnomäki Gül (syn. Hinnonmaen Keltainen), Hinnomäki Rot, (syn. Lepaan Punainen), Invicta, Josselyn, Lepac, (Mucurines), Pax, Pixwell, Spinnefree, Worcester, ROCHUS, Reflamba, Remarka, Reverta, Rixanta, Rokula en Rolanda.
De dikste bessen heeft men bij ´Remarka´, Rolanda en Invicta.
Tolerante rassen vlg. plukperiode
Juni: ´Remarka´, Greenfinch.
Juli (eerste helft): ´Pax´,Mucurines, Hinnonmaki Gold (syn. Hinnonmäki Gül), Josselyn, Rokula, ´Rolanda´, Rochus, Pixwell
Juli (2de helft): ´Captivator´, Invicta, Rosko,
Augustus (begin): ´Hinnonmaki Red´, Reflamba.
4. Plantafstanden
Struiken (niet veel meer toegepast): plantafstand 1 m
Rechte snoer of haagsysteem: (gesteund door draden of door palen) plantafstand 75 cm. Planten die ruim geplant staan, drogen sneller op en zijn minder gevoelig voor diverse schimmelziekten.
5.Wanneer mag je vruchten verwachten?
Kruisbessen geven meestal het eerste jaar na planten reeds de eerste vruchten.
6.Onderhoudssnoei bij kruisbes
Snoeitijdstip
Men kan kruisbessen direct na de oogst snoeien (augustus), maar meestal wordt dit toegepast tijdens de maanden februari – maart. Snoeien in de zomermaanden werkt groeiremmend. Door te vroeg snoeien (december of januari) is er soms meer schade van vogelvraat. Vogels kunnen bij vorstweer de ogen opeten.
Onderhoudssnoei
De dikste bessen krijgt men van stevige, lange en gezonde eenjarige twijgen. Kort of zwak vruchthout is meestal ongeschikt. Men kan dit zwak vruchthout inkorten op enkele ogen.
Verwijder zoveel mogelijk:
– Grondscheuten of opslag
– Te laag staande twijgen. (Tracht tot op 30-40 cm boven de grond alle zijtwijgen te verwijderen)
– Afgebroken twijgen
– Twijgtoppen aangetast door de witziekte schimmel (Amerikaanse Kruisbessenmeeldauw)
– Kruisende twijgen
– Twijgen die in de lijnrichting groeien
– Zwakke of dunne twijgen
Vertakkingen tracht je enkel te zetten door terug te knippen tot aan een stevige twijg.
De verlengenis zet je enkel door de concurrent te verwijderen.
Kruisende twijgen en te oude takken zal men verwijderen.
Snoeien van struiken
Men tracht een open struik te bekomen met ongeveer 5 tot 8 takken.. Takken die teveel naar beneden hangen zal men wegknippen of terugknippen tot op een steiler groeiende twijg.
Kruisende takken zal men verwijderen. Neerhangende twijgen snoei je terug tot aan een naar boven gerichte twijg.
Uitdunnen is nodig om licht en ruimte in de struik te brengen. Laat de eenjarige zijtwijgen niet te dicht bij elkaar staan.
Jonge twijgen worden ingetopt om meeldauwaantasting te voorkomen op de jonge scheuten en bessen.
Snoeien van kruisbes in een haagvorm
Sterke eenjarige twijgen die haaks op de rijrichting staan, worden behouden. De beste twijgen moeten haaks op de lijn groeien. Deze krijgen de beste belichting en zijn het makkelijkste te plukken. Indien nodig kan je deze twijgen wat uitdunnen. Normaal mag je deze twijgen niet inkorten.
Te zwakke (kleine) twijgjes neem je weg tot op een paar ogen, zodat hieruit een sterkere twijg kan ontstaan.
Twijgen die lager dan 30-40 cm boven de grond staan en twijgen die in de lengterichting van de rij groeien neem je helemaal weg.
Meerjarige takken worden jaarlijks vervangen door nieuwe jonge twijgen.
Om voldoende licht en lucht in de plant te brengen, moet je voldoende ruimte laten tussen de verschillende overblijvende twijgen.
7. Vermeerdering van kruisbessen
 |
Onderstammen
Kruisbessen kunnen ook geënt worden op de onderstam Ribes odoratum (gele alpenbes) of op Ribes ´Jostaberry´ (jostabes). Hierdoor bekomt men een mooi boompje dat zeer gemakkelijk te snoeien en te plukken is. Een stevige steunpaal is echter noodzakelijk. De enthoogte is ongeveer 1 m. Winterstekken of houtstekken Kruisbessen kan men ook vermeerderen d.m.v. hielstekken tijdens de maanden november- december. De beworteling van deze hielstekken valt soms tegen. In het vroege najaar stekken geeft meestal een betere beworteling. Het stevigste éénjarige snoeihout is bruikbaar als stekhout. Moederplanten aanaarden of afleggen geeft de beste resultaten. |
Bronnen Guy De Kinder
