Nu
de lente in de lucht zit, reppen tuinliefhebbers zich zoals gewoonlijk naar de tuincentra om hun voorraad zaai- en stekgrond in te slaan. Nagenoeg alle potgrond die dit jaar in ons land verkocht zal worden, is gemaakt op basis van
turf uit veengebieden. De meeste plantenliefhebbers beseffen helaas niet dat ze door de aanschaf van potgrond meewerken aan de vernieling van de veengebieden, een van de meest unieke en kwetsbare habitats in Europa. Bovendien draagt het ontginnen van veengebieden ook bij tot de klimaatsveranderingen, een hot item op dit ogenblik.
Enkele cm per eeuw
Veen ontstaat door ophoping van dode plantendelen, zoals veenmos, in moerassen en plassen. Het veenpakket, vaak duizenden jaren oud want het groeit slechts enkele cm per eeuw aan, is zuur en voedselarm. Daardoor groeit er in veengebieden een zeer gespecialiseerde flora met soorten als zonnedauw, veenbes, of klokjesgentiaan. In de Lage Landen is tijdens de 19e en 20e eeuw bijna al het veen afgegraven om als brandstof, of als bodemverbeteraar te gebruiken. Bij ons kan je alleen in de Hoge Venen nog natuurlijke veenrestanten vinden. Gelukkig werden die vorige eeuw als natuurgebied beschermd. In Ierland werd enorm veel turf gestoken. Daar blijft er van de oorspronkelijke 1 200 000 ha 1/12e over. In Zwitserland en Duitsland resten er nog slechts 500 ha en in Polen en Nederland schiet er zelfs niks meer over. De turf in de potgrond van vandaag komt vooral uit Oost-Europese, Scandinavische, Russische en Canadese venen.
Succesverhaal naar China
De
Nationale Plantentuin van België was een van de eerste tuinen die aan de alarmbel trok en het een morele plicht vond op zoek te gaan naar alternatieven voor potgrond afkomstig uit veengebieden. De internationale gemeenschap heeft
gevraagd om dit succesverhaal toe te lichten op het Wereldcongres van Botanische Tuinen dat volgende maand in China gehouden wordt. De verantwoordelijke van de ´collecties onder glas´ van de Plantentuin, Viviane Leyman.
“Eigenlijk kan je het niet goedpraten om in de horticultuur potgrond uit de veengebieden te blijven gebruiken, als je weet dat er uitstekende alternatieven op de markt zijn. Wij kweken inmiddels al bijna een decennium lang, 10 000 verschillende plantensoorten in veenvrij kokossubstraat. Het valt niet te rijmen om planten in klassieke potgrond te kweken terwijl dat aan de basis ligt van het verdwijnen van veengebieden en hun zeldzame plant- en diersoorten”, aldus Mevr. Leyman.
Afval wordt grondstof
Er bestaat nochtans sinds geruime tijd een reeks van evenwaardige alternatieven op basis van afvalproducten zoals bv. Compost, kokos en rijstkaf. In Meise worden substraten op basis van kokos gebruikt. Een van de planten die het in Meise uitstekend doet in de kokosvezelgrond is nota bene de kokospalm zelf. De laatste jaren doet hij het zelfs zo goed dat hij veelvuldig kokosnoten voortbrengt, helaas nog niet genoeg om zelf kokossubstraat mee te maken. Kokossubstraat is zeer geschikt voor de meeste planten. De Nationale Plantentuin roept plantenliefhebbers dan ook op om even na te denken en niet langer een bedreiging te vormen voor de veengebieden.
Broeikasgas
In de meters dikke veenlagen zit ook een enorme hoeveelheid koolstof opgeslagen die als CO², het broeikasgas bij uitstek, vrijkomt bij de ontginning en vertering ervan. Door de traditionele potgrond te mijden kan je dus ook de CO² uitstoot beperken. Bovendien zijn venen, net als fossiele brandstoffen, reserves die ooit opraken; kokos is daarentegen een hernieuwbare grondstof!
Kies voor veenvrije potgrond
Plantenliefhebbers zouden in de tuincentra hun wens moeten kenbaar maken om veenvrije potgronden te verkiezen. Aan die vraag kan zelfs vandaag de dag
voldaan worden. De macht ligt dus bij elke tuinliefhebber om deze vicieuze cirkel te doorbreken. De Plantentuin is inmiddels bijzonder fier om dit succesverhaal op het prestigieuze Chinese forum uit de doeken te mogen doen en
hopen dat velen ons voorbeeld zullen volgen.
Nationale Plantentuin van België
Domein van Bouchout
Nieuwelaan 38
1860 Meise (op 4 km van het Atomium)
Autosnelweg A 12 Brussel-Boom (Antwerpen), afrit 3 ´Meise´
Bus ´De Lijn´ 250 en 251 vanuit het Brusselse Noordstation
De Plantentuin is alle dagen open vanaf 9u30.
Publieksinfo: 02-260 09 70
www.plantentuinmeise.be
info@br.fgov.be
