Het best gekende kiwifruit of Actinidia deliciosa heeft groene vruchten. Sinds enkele jaren treffen we ook de gele kiwi of Actinidia chinensis aan in onze
winkels. Van de minder gekende kiwi soorten is er één die kleine oranje vruchten met zeer speciale eigenschappen voortbrengt nl. de Actinidia polygama of Silvervine kiwi.
Algemeen
Actinidia polygama is in het wild terug te vinden vanaf Manchuria, Korea en Japan tot een groot deel van China. De plant groeit in bergachtige gebieden voornamelijk tussen het struikgewas en in de kruinen van halfhoge bomen tot een hoogte van 6 m. De plant groeit goed op half schaduwrijke plaatsen. De plant werd voor het eerst binnengebracht in Engeland in 1861 vanuit Japan en in de V.S. in 1886.
Plantkundige kenmerken
A. polygama is tweeslachtig, dit wil zeggen dat de mannelijke en vrouwelijke bloemen op twee verschillende planten voortkomen. Het is een zeer decoratieve klimplant waarvan vooral de bladeren van de mannelijke planten de eigenschap hebben van kleur te veranderen van groen naar geel tot verder naar zilverwit.
De bloemen zijn wit met geel-oranje meeldraden en witte stampers en verschijnen in groepjes in elke bladoksel van de éénjarige twijgen. De bloemen hebben een grote aantrekkingskracht voor bijen en andere insecten vanwege de sterke, zoete geur. De bloeitijd situeert zich rond het begin van de maand juni. Bepaalde rassen zijn zelfbestuivend en hebben dus geen mannelijke plant nodig om tot vruchten te komen.
De vruchten zijn grijsgroen gedurende de zomer en veranderen geleidelijk naar een geelachtige kleur tegen het einde van de herfst .
Volgroeide vruchten kunnen 3 tot 5 cm lang worden. De plant heeft geen commerciële eigenschappen. De rijpe vruchten zijn wel zeer aantrekkelijk vanwege hun heldere gele tot oranje kleur. Onrijpe vruchten hebben een zeer pikante smaak, gelijkend op “chilli pepper”. Doch deze pikante smaak verdwijnt langzaamaan als de vruchten volledig rijp zijn of als ze blootgesteld worden aan de eerste nachtvorst. In de vrucht zitten er talrijke kleine zaadjes verscholen tussen het vruchtvlees. De vruchten zijn rijk aan vitamine A, vitamine C en caroteen. Rijpe vruchten worden graag door de vogels verorberd.
Rijpe vruchten zijn helder oranje
De plant vertoont sterke gelijkenis met A. kolomikta maar is groeikrachtiger en minder winterhard (tot -15°C). In sommige literatuur en herbaria wordt A. polygama dikwijls verward met A. kolomikta. Zoals ook bij A. kolomikta heeft de plant een overweldigende aantrekkingskracht op katten die door het krabben aan bladeren, takken en wortels de plant trachten te vernietigen.
Benamingen
Silver vine
Mata-Tabi
Gebruik
De vruchten kunnen rauw of gekookt gegeten worden. Soms worden de vruchten eerst gezouten alvorens ze verorberd worden.
Gedroogde bladeren worden in bepaalde streken in Azië gebruikt als thee. In de bladeren van A. polygama zit een stof, “metatabi” genoemd, die een kalmerende en hallucinerende werking heeft. Deze substantie zorgt ervoor dat de plant een overweldigende aantrekkingskracht heeft op katten die door het krabben aan bladeren, takken en wortels de plant trachten te vernietigen. Die stof wordt ook van oudsher gebruikt voor het kalmeren van katachtigen, zoals leeuwen, in zoo’s .
Wanneer de bladeren met grote hoeveelheden verorberd worden kan dit ook bij de mens een lichte vorm van hallucinaties opwekken.
De volledige plant werd vroeger reeds gebruikt in de traditionele Japanse geneeskunde. Zowel de vruchten als de bladeren bevatten stoffen die tal van ziekten en kwalen, zoals hartziekten, reumatisme, hyperventilatie en zelfs kanker kunnen voorkomen en genezen.
Ook het vruchtvlees is oranje.
Wil je meer weten over kiwifruit en ander Actinidiacea?
Bestel dan het eerste Nederlandstalige werk over kiwifruit, verkrijgbaar op CD-ROM. Zie
