In de Nationale Plantentuin van België kan je een bloeiend exemplaar van de speerlelie (Doryanthes palmeri) bewonderen en dat is bijzonder, als je weet dat de plant er sinds 1949 verzorgd en gekoesterd wordt. Het lange wachten wordt beloond met een metershoge gebogen bloeiwijze die uit talrijke bloemen bestaat, verscholen tussen bloedrode schutbladeren.
Down under
De speerlelie komt uit Australië: het is een endeem van de zandsteenvlaktes van Queensland en New South Wales. Endemen zijn planten die van nature nergens anders ter wereld voorkomen. De aboriginals gebruikten de speerlelie om op te eten. Van de vlezige wortels werd een soort cake gemaakt. De bloemstengel werd geplukt zodra ze een arm dik en ongeveer een halve meter hoog is, om als een reuzenasperge geroosterd te worden. De bloemen zijn rood van kleur en zitten boordevol nectar. Dit trekt nectardrinkende vogels aan die voor de bestuiving zorgen.
Trage groeiers
Speerlelies danken hun naam aan de speerachtige bladeren en/of aan de metershoge bloemsteel die uit het hart van de plant oprijst. De wetenschappelijke naam Doryanthes verwijst naar de Griekse woorden speer en bloem. Er zijn twee soorten speerlelie: de speerlelie van Queensland (Doryanthes palmeri) en de hoge speerlelie (Doryanthes excelsa). Van beide soorten heeft de Plantentuin een exemplaar in zijn bezit, respectievelijk sinds 1949 en 1953. Ook in de natuur zijn het trage groeiers, daar doen ze er minstens 13 jaar over om te bloeien.
Vurige plant
In de vegetatie van Australië is brand een natuurlijk fenomeen. Vele planten uit de Australische leefomgeving zijn aangepast aan deze branden die gemiddeld om de 10 jaar voorvallen. Ze bezitten een taaie schors of ze gooien, zoals de eucalyptus, net olie op het vuur door de etherische oliën uit hun bladeren vrij te laten. Heel wat harde zaaddozen springen pas open in het vuur en tal van zaden kiemen pas na in aanraking geweest te zijn met rookmolecules.
Hierop vormt de speerlelie geen uitzondering. De zaden kiemen enkel onder invloed van rookmolecules. In de Plantentuin lossen we dat op door de zaden aan te gieten met rookwater. Het evolutionaire voordeel voor de plant om te kiemen na een brand is meervoudig: insecten en knaagdieren zijn verjaagd, de arme bodem is verrijkt met as, brand veroorzaakt door bliksem komt in de periode dat er ook regenbuien vallen. Daarnaast ziet men in de natuur dat het jaar na de brand de speerlelies massaal in bloei komen te staan. Nu wil het toeval dat we in de kas waar de speerlelie groeit vorig jaar een kleine vuurdemonstratie hielden. Wellicht heeft dit toen de bloei van de speerlelie geïnduceerd.
Nationale Plantentuin van België
De speerlelie groeit in de Mediterrane kas van het Plantenpaleis. In deze serre zijn planten ondergebracht uit alle gebieden met een mediterraan klimaat: Australië, Zuid-Afrika, Chili, Californië en het Middellandse Zeegebied.
Domein van Bouchout
Nieuwelaan 38
1860 Meise (op 4 km van het Atomium)
Autosnelweg A 12 Brussel-Boom (Antwerpen), afrit 3 ´Meise´
Bus ´De Lijn´ 250 en 251 vanuit het Brusselse Noordstation
De Plantentuin is alle dagen open vanaf 9u30.
Publieksinfo: 02-260 09 70
www.plantentuinmeise.be
info@br.fgov.be
