Sinds het binnenbrengen van de eerste zaden van een kiwivrucht in Nieuw-Zeeland in 1904 werd er reeds veel selectiewerk verricht om cultivars (vaak ook rassen of variëteiten genoemd) te bekomen die grotere, betere en mooiere vruchten voortbrengen.
Na de eerste selecties, vooral uitgevoerd door Bruno H. Just, verkreeg men enkele grootvruchtige klonen die de logische namen als “Large Fruited of Green´s”, “Giant”, “Long Fruited” en “Large Long” kregen. Ook het selectiewerk van Hayward R. Wright was in die tijd zeer belangrijk.
Later werden de cultivars genoemd naar hun kwekers of naar de plaats waar de cultivar het eerst groeide.
Vanaf 1970 tot over een tiental jaar werd hoofdzakelijk de cultivar Hayward aangeplant in commerciële plantages. De laatste jaren slaagde men er in een aantal nieuwe cultivars te selecteren.
Voor de kiwiamateur, die minder belang hecht aan vruchtgrootte, zijn er dan weer een aantal andere cultivars die interessant zijn om aan te planten.
De vrouwelijke cultivars
- ABBOTT
Werd als zaailing ontdekt in 1920 door H. Wright (Auckland) of B.H. Just (Nord-Palmerstown).
Mr. Abbott zorgde voor de eerste vermenigvuldiging van die cultivar. Zijn
eerste commercialisatie startte in 1930. De bloei is vroeg en weelderig.
De bloemen komen voor in groepjes van twee of soms drie. Abbott levert een
tamelijk grote vrucht met een gewicht tussen 50 en 70 gram. De vrucht is
langwerpig en versmalt sterk aan de vruchtsteel. De vruchtsteel is
ongeveer even lang als de vrucht zelf. De vruchtharen zijn langer, dichter
en zachter dan die van Bruno. Het vruchtvlees van deze cultivar is
transparant groen, licht geparfumeerd en gearomatiseerd. Wat betreft de
sappigheid, zoetheid en zuurheid is hij middelmatig. De smaak is relatief
zacht. De vrucht rijpt vóór Hayward maar na Monty. Na de oogst zijn de
vruchten goed bewaar- en handelbaar. Deze cultivar blijft interessant
vanwege zijn productiviteit en kwaliteit. Wordt de vrucht te lang gehouden
dan daalt de kwaliteit. - BRUNO
Deze cultivar werd genoemd naar zijn schepper Bruno H. Just. De cultivar
is verkregen uit een zaailing in 1920 en werd gecommercialiseerd rond
1928. De plant is eveneens zeer groeikrachtig en zeer productief. De bloei
valt vroeg. De bloemen komen voor in groepjes van twee of drie. De
vruchten zijn langwerpig cilindrisch en donkerder van schil ten opzichte
van de andere cultivars. Ze zijn zeer dicht bezet met korte borstelige
haren en hebben een gemiddeld gewicht van 60-70 gr. De vruchtsteel is
kort, ongeveer de helft van de vrucht. Hoewel deze cultivar iets minder
sappig is, heeft ze goede eetkwaliteiten door het goede evenwicht tussen
zoetheid en zuurheid. Bruno rijpt vroeger dan Hayward maar is minder lang
houdbaar en minder goed bestand tegen manipulatie. De grote productiviteit
en goede kwaliteit maken deze cultivar zeer geschikt voor de amateur.
Vruchten van kiwi cultivar Bruno. - HAYWARD
Deze cultivar werd ontdekt door Hayward R. Wright in 1920 en naar hem
genoemd. In tegenstelling tot de andere cultivars is de plant minder
groeikrachtig en is de bloei minder weelderig. Er verschijnt meestal
slechts één bloem per bladoksel. De bloeitijd is later dan de andere
cultivars. De vruchten zijn ovaalelliptisch en lateraal samengedrukt, de
kleur is bruin met een groene reflectie. De vruchtharen zijn fijn en
donzig. Het gemiddelde vruchtgewicht is 90-95 gr. Regelmatig treft men
vruchten aan van 150 gr. of meer. Het vruchtvlees is lichtgroen, de smaak
is zeer zacht, sappig en het meest aromatisch en geparfumeerd van alle
cultivars. Hayward rijpt iets later dan de andere cultivars en is de
eerste jaren minder productief. De vruchten bewaren zeer goed en verdragen
gemakkelijk manipulatie. Het grootste deel van de commerciële plantages is
aangeplant met deze cultivar.
Vruchten van de kiwi cultivar Hayward
- MONTY
Deze cultivar komt voort uit een zaailing van B.H. Just en werd opgemerkt
door Mouat en Fletcher in Te Puke in 1950. De commercialisatie startte in
1957. De cultivar staat bekend om zijn weelderige bloei en het
grote aantal vruchten dat kan geoogst worden. De bloemen komen steeds
in groepjes voor. De bloei is ongeveer gelijk aan die van Hayward. De
vruchten zijn ellipsvormig maar iets dikker aan de top in vergelijking met
de basis, de schil is bruin en zeer dicht bezet met vruchtharen. Het
gemiddelde vruchtgewicht schommelt tussen 35 en 40 gr. Door zijn licht
zure smaak en middelmatige sappigheid is de kwaliteit minder goed. Monty
rijpt redelijk vroeg, iets na Bruno. De bewaring is kort, doch iets langer
dan Bruno, maar de resistentie tegen manipulatie en transport valt tegen.
Een ander voordeel van deze cultivar is zijn groot aanpassingsvermogen aan
moeilijkere ecologische omstandigheden en daardoor zeer geschikt is voor
aanplanting in de tuin van de amateur.
Vruchten van de kiwi cultivar Monty
- ALLISON
Deze cultivar werd ontdekt door B.H. Just en genoemd naar Alexander
Allison die eerst Actinidia deliciosa in Nieuw-Zeeland liet groeien. De
plant is zeer groeikrachtig en productief. De vruchten zijn iets meer in
de lengte ontwikkeld dan de vruchten van Abbott. Om economische redenen is
dit echter een weinig geteelde cultivar. - GREENSILL
De oorsprong van deze cultivar is zeer onduidelijk. Hij werd op
verschillende plaatsen rond dezelfde tijd opgemerkt. Greensill leunt dicht
aan tegen Monty. Het enige verschil is de bredere basis. Deze cultivar is
weinig verspreid en wordt weinig gecultiveerd. - GRACIE
De vrucht van deze cultivar is ongeveer gelijk aan die van Bruno maar iets
breder en spits toelopend aan het vruchteinde. Rijpt enkele weken vroeger
af dan Hayward. - ABBOTT GIANT
Werd opgemerkt in Frankrijk. De vruchten hebben ongeveer dezelfde vorm als
Abbott, ze zijn wel breder aan het vruchteinde en meestal lateraal
samengedrukt. Het gemiddelde vruchtgewicht ligt veel hoger dan Abbott en
benadert dit van Hayward. De opbrengst is echter niet erg hoog omdat er
minder vruchten per plant voorkomen. - CHICO
Deze cultivar werd geselecteerd in het Chico Research Station in
Californië. De plant is eigelijk een selectie van Hayward, waarmee ze
uiterlijk sterke gelijkenis vertoont. De plant is wel vruchtbaarder.
In een ander artikel hebben we het over een aantal andere cultivars.
Bronnen:
- Warrington I.J., Weston G.C. Kiwifruit science and management 1990
- Youssef J., Bergamini A. L´Actinidia sa culture 1981
- Sale P.R ,Kiwifruit varieties 1982
- RabinelJ.,Note d´information sur la plantation et la culture du kiwi fruit
- Hennion B., Le kiwi, Ctifl 2003
- Muat H.M., New Zealand varieties of Chinese gooseberry, 1958
